معاونت فرهنگی و اجتماعی تامین اجتماعی پیشرو در نظام‌مند کردن فعالیت‌ها

اقتصادتهران: فرهنگ سازی در تعاملات گسترده با شرکای اجتماعی از مهمترین موضوعاتی است که مدیران ارشد و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی از یک سو و ذینفعان آن از سوی دیگر همواره در پی تحقق آن بوده‌اند.

خوشبختانه با حضور مدیریت فعلی در رأس تصمیم سازی‌های سازمان تأمین اجتماعی و پیگیری مدیریت مشارکتی بر پایه خرد جمعی وحساسیت دو چندان نسبت به سلامت سازمانی با رویکرد تعالی فرهنگی و آموزشی، به نظر می رسد توسعه فرهنگی بیش از گذشته در این سازمان مورد توجه مدیران و سرلوحه فعالیت‌های فرهنگی نهاد های مرتبط با امور فرهنگی و اجتماعی قرارگرفته است. در خصوص کانون اصلی برنامه ریزی فرهنگی دو دیدگاه اصلی قابل تشخیص است، یک دیدگاه معتقد است برنامه‌ریزی فرهنگی از ورود به بخش محتوایی و مضامین فرهنگ پرهیز کند و تاکید خود را بر توسعه کالاهای فرهنگی و افزایش تولید و مصرف این کالاها در سازمان بگذارد. در کنار آن، دیدگاه دیگر براین باور است هدف از برنامه‌ریزی فرهنگی، اتخاذ تدابیر و سیاستهای معطوف به محتوای فرهنگ مبتنی بر ارزش‌های ملی و مذهبی است. هدف این تدابیر آن است که ارزش‌ها و نگرشهای مثبت، مطلوب و آرمانی را در دو حوزه فوق تقویت کند. در مقابل پاره‌ای از ارزش‌های منفی و غیرآرمانی را از عرصه نظام فرهنگی – اجتماعی مورد بحث، خارج کند. آنچه که امروز در سازمان تأمین اجتماعی به واسطه مجموعه فعالیت‌های معاونت فرهنگی و اجتماعی صورت پذیرفته، جهت گیری در هردو مسیر با تأکید و تلفیق منطقی و مبتنی بر استدلال عقلایی است. یعنی با حفظ ثبات و آرامش و انجام فعالیت بر اساس مأموریت و اخلاق حرفه ای و برپایه اصول پذیرفته شده سازمانی انجام گرفته است. البته به نظر می رسد این دیدگاه مورد تأیید مقامهای ارشد سازمان به ویژه ریاست هیئت مدیره سازمان تأمین اجتماعی نیز قرار گرفته است. رزمنده بسیجی دکتر عباس کبریایی زاده که از حدود سه سال قبل تا کنون ریاست هیأت مدیره سازمان بزرگ تأمین اجتماعی را بر عهده دارد، توقف نهادهای فرهنگی – اجتماعی در دوره گذشته مدیریت سازمان تأمین اجتماعی را برای متولیان این سازمان نوعی کج سلیقگی می داند و بر ضرورت وجودی نهادهای فرهنگی تأکید می کند. وی معاونت کنونی فرهنگی و اجتماعی را معاونتی پیشرو به ویژه در حوزه های برنامه ریزی راهبردی، بودجه ریزی عملیاتی، ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی، وزارت آموزش و پرورش وشرکای اجتماعی می‌داند. آنچه پیش رودارید حاصل گفت و گوی نمایندگان معاونت فرهنگی و اجتماعی با جناب آقای دکتر عباس کبریایی زاده رئیس هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی است.

– جناب آقای دکتر کبریایی زاده ، همانطور که استحضار دارید معاونت فرهنگی واجتماعی پس از حدود ۵ سال حدود سه سال است که با تدبیر متولیان جدید فعالیت خود را مجدداً آغاز نموده است. ارزیابی حضرتعالی از فعالیتهای این معاونت تاکنون چگونه است؟
نگاهی به فلسفه وجودی سازمان تأمین اجتماعی نشان می دهد که این سازمان یک سازمان بین النسلی است. سازمانی است که حوزه فعالیت و تأثیرات آن از بدو تولد تا پس از مرگ با انسانهاست. به عبارتی دیگر تأمین اجتماعی سازمانی است که مسئولیت پوشش بیمه های درمانی را بر عهده دارد و تأمین آتیه بیش از نیمی از جمعیت کشور با فعالیت های این سازمان گره خورده است. پر واضح است که یکی از وظایف مهم این سازمان  فعالیت های فرهنگی اجتماعی است واین معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان است که در ارتباط  با تبیین زیر ساخت های فرهنگی و اجتماعی سازمان باید در جامعه تحقیق کند، آموزش بدهد و اطلاع رسانی داشته باشد. لذا این یک بی سلیقگی بود که در سازمانی مانند تأمین اجتماعی که رسالت آن فعالیت حوزه های تأمین آتیه آحاد جامعه است، بخش فعالیت های فرهنگی واجتماعی آن متوقف شود. به همین دلیل هم ساختار مدیریتی جدید به موضوع فرهنگی و اجتماعی توجه خاص ابراز داشت و بر همین اساس معاونت فرهنگی اجتماعی ایجاد گردید و سرفصل مشخصی در برنامه و بودجه سازمان به آن اختصاص یافت و من به عنوان عضوی از هیأت مدیره که در خصوص بودجه ریزی در سازمان فعال می باشم، می توانم بگویم یکی از معاونت های پیشرو سازمان در نظامند کردن فعالیتهای حرفه ای خود بخصوص ایجاد ساختار های شفاف در بودجه ریزی این معاونت بوده که از آن می توان به عنوان یک نظم و انضباط و مسئولیت پذیری یاد کرد. البته معتقدم فعالیت این معاونت با بضاعتی که داشته مطلوب بوده و جای تقدیر دارد.

– گنجاندن مفاهیم تأمین اجتماعی در کتابهای درسی دانش آموزان و دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی  از جمله اقداماتی است که معاونت فرهنگی با جدیت پیگیر اجرایی نمودن آن است. از سویی دیگر برقراری گفتمان سازی در دانشگاه‌ها و ارتباط با وزارت علوم است. به نظر شما این اقدام تا چه اندازه می تواند در افزایش فرهنگ بیمه‌های اجتماعی در بین آحاد مردم موثر باشد؟

سازمان تأمین اجتماعی با سابقه ۵٠ سال فعالیت به عنوان سازمانی که بیش از نیم قرن سابقه بیمه گری را در کشور در همه ابعاد بیمه‌ای، درمانی و سرمایه گذاری دارد، واجد یک دانش ضمنی ارزشمند است که این دانش باید به دانشگاه‌ها و مدارس که هویت بخش نسل آینده هستند انتقال یابد. بدون تردید وقتی این دانش ضمنی  به همراه دانش و اطلاعات موجود در سازمان در فعالیت های جاری سازمان به کار گرفته شود، برای نسل های آینده مفید فایده خواهد بود. یکی از فعالیتهای ارزشمند و در خور تقدیر معاونت فرهنگی و اجتماعی، همکاری با وزارت آموزش و پرورش و تلاش برای ورود مفاهیم بیمه های اجتماعی به کتاب‌های درسی مدارس و دانشگاه‌هاست. همچنین در حوزه ارتباط با دانشگاهها و همایش‌های برگزار شده هم فعالیتهای مناسبی را معاونت فرهنگی و اجتماعی انجام داده است که شایسته تقدیر است.

– یکی اقدامات مهم سازمان تأمین اجتماعی تدوین برنامه راهبردی در چشم انداز بلند مدت است . در این حوزه معاونت فرهنگی و اجتماعی نیز اقدام به تدوین برنامه راهبردی حوزه فرهنگی و اجتماعی برای سازمان تأمین اجتماعی نمود. نظر جنابعالی در این خصوص چیست؟
معاونت فرهنگی و اجتماعی در عملیاتی کردن برنامه های خود با چشم انداز بلند مدت  در قالب برنامه راهبردی سازمان خوب عمل کرده است که این موضوع  جای تقدیر دارد . مدلی را که این معاونت به عنوان یک مدل علمی معتبر در تدوین برنامه راهبردی دنبال کرده است در واقع مدلی بود که توصیه کردیم، سایر معاونت ها هم از آن استفاده کنند. خوشبختانه عملکرد معاونت فرهنگی و اجتماعی در این حوزه نیز قابل قبول و برای سایر واحدها الگو بوده است.

– همانطور که اطلاع دارید فعالیت‌های فرهنگی معمولاً  هم هزینه بر است و هم اینکه آثار و نتایج اجرایی برنامه های فرهنگی اجتماعی ممکن است در دراز مدت به ثمر بنشیند .به نظر جنابعالی این معاونت برای دستیابی به اهداف مورد نظر چه اقداماتی را باید سرلوحه فعالیت‌هایش قرار دهد؟
ما به عنوان کسی که در هیئت مدیره تعیین خط مشی و بودجه ریزی سازمان را برعهده داریم، اعتقاد دارم که معاونت فرهنگی باید تلاش کند سایر نهادهای فرهنگی و اجتماعی که در کشور هستند و ازاعتبارات مطلوبی هم  برخوردارند و اتفاقاً هزینه هم می کنند را به کمک و یاری بطلبد. سازمان تأمین اجتماعی  با توجه به محدودیتهایی که  از نظر منابع دارد اولویتش پرداخت مستمری ها و تعهدات درمانی و حقوق پرسنل و هزینه‌های جاری است. بنابر این از آنجا که سازمان هیچ گریزی ندارد و از ۵ یا ۶ سال قبل با کسر بودجه و کمبود بودجه هم مواجه بوده است، لذا نمی تواند در حد انتظار به تامین منابع کافی اقدام کند. اما توصیه می‌شود معاونت با برونگرایی از ظرفیت های نهفته استفاده کند. سازمان پشتیبان نیروهای ضعیف و آسیب پذیر جامعه است و دغدغه اولش تامین نیازهای این عزیزان است . بنابر این معاونت فرهنگی و اجتماعی با نگاهی برونگرا  باید در مسیر مشارکت و هم افزایی با نهادهای فرهنگی و اجتماعی سایر دستگاههای فعال در کشور قرار گیرد . همه می دانیم که  شهرداریها، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی  و سازمانهای متعدد دیگر ی از این دست در کشور در حال ارائه خدمات و محصولات فرهنگی، هنری و اجتماعی هستند.
معتقدم معاونت فرهنگی و اجتماعی باید از این ظرفیت‌های بالقوه استفاده کند و با این نهادها، در ساخت یا ارائه محصولات مشترک فرهنگی و اجتماعی  مشارکت کند، در واقع معاونت فرهنگی و اجتماعی  باید رویکردی برونگرا داشته باشد. اما به عنوان یک مشاهده کننده که مسئول نظارت بر مصارف بودجه ای سازمان هم هستم وقتی نگاه می کنم می بینم که معاونت فرهنگی و اجتماعی با همین بودجه اندک در حوزه های مختلف، نگاه خوب و فعالیتهای مناسبی شکل گرفته است.

–  ارزیابی شما به عنوان رئیس هیأت مدیره سازمان از تعامل و برقراری ارتباط معاونت فرهنگی و اجتماعی با شرکای اجتماعی چگونه است؟
معتقدم فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در این حوزه مطلوب و مناسب بوده است. به‌ویژه در بحث راه اندازی تورهای سیاحتی و زیارتی بانشستگان و مستمری بگیران بسیار خوب عمل شده است. همانطور که می دانید این موضوع که بازنشستگان و مستمری بگیران به سفرهای سیاحتی و زیارتی بروند جزو وظایف و تکالیف دولت هاست اما سازمان در راستای مسئولیت اجتماعی خود تاکنون به این مهم نیز جامه عمل پوشانده است.
اطلاع دارم که معاونت فرهنگی و اجتماعی با کانون های بازنشستگی و بیمه ای ارتباطات بسیار خوبی برقرار کرده و طی جلساتی که با آنها داشته ایم هم آنها از عملکرد معاونت فرهنگی بسیار رضایت داشتند و این از نقاط قوت کارمعاونت فرهنگی و اجتماعی است. البته براین باورم این معاونت، باید با تشکل های کارفرمایی نیز ارتباط نزدیکتری برقرار کند. از جمله مجموعه اتاق بازرگانی که باید این ارتباط به صورت نهادینه و مستمر تقویت شود.
– به نظر جنابعالی معاونت فرهنگی و اجتماعی در چه فعالیت‌هایی باید بیشتر وارد شود؟
یکی از وظایف معاونت فرهنگی باید این موضوع باشد که نیروی کار را به عنوان سرمایه ای برای  کشور ببیند. در واقع وقتی نیروی کار دارد کار می کند مشغول تولید ثروت است و درجهت پیشرفت کشور تلاش می کند  وپس از بازنشستگی نیز تجربیات خود را با دیگران به اشتراک می گذارد . لذا معاونت فرهنگی باید روی موضوع تسهیم دانش بازنشستگان برای در اختیار قرار دادن این دانش به نسل آینده برنامه داشته باشد و سیاستگذاری لازم را انجام دهد.
همچنین معتقدم معاونت فرهنگی و اجتماعی در خصوص بازنشستگان  باید ارتباط خود با حوزه معاونت اقتصادی سازمان بیشتر کند چرا که لازم است در حوزه اقتصادی از ظرفیت‌های علمی، تجربی و فنی این قشر فرهیخته برای توسعه فعالیت های اقتصادی سازمان بهره مند شویم. در این زمینه کشوری مانند ژاپن دارای تجربیات ارزشمندی است. در این کشور بازنشستگان با استفاده از یارانه اختصاص یافته تشویق به سفر می شوند و در عوض گزارش‌های علمی از آنها دریافت می شود که نیازهای کشورهای مقصد و اینکه نیازهای اصلی آن کشورها چه چیزهایی بوده است را مشخص می کنند و در واقع از این گزارش ها در  نحوه سرمایه گذاری‌های آینده کشور ژاپن استفاده می کنند. در همین راستا به نظر من باید کار مشترکی بین معاونت اقتصادی و برنامه ریزی و معاونت فرهنگی و اجتماعی در این خصوص شروع شود. این برنامه می تواند به عنوان یک فعالیت که تولید ثروت می کند در سازمان تأمین اجتماعی مطرح شود. در واقع با استفاده از تجربیات بازنشسته ها ثروت های بالقوه ای از آنها استخراج می گردد که در نهایت می تواند منجر به توسعه توانمندی های اقتصادی سازمان بشود.
– یکی از ابعاد مهم حوزه فرهنگی و اجتماعی معطوف به کارکنان سازمان است. به نظر شما معاونت فرهنگی و اجتماعی در حوزه درون سازمانی چه فعالیت‌هایی را باید در اولویت قرار دهد؟
معاونت فرهنگی و اجتماعی می تواند در مسیر افزایش انگیزش سازمانی، افزایش مسئولیت پذیری کارکنان، افزایش دانش و مهارت و همین طور تغییر رفتار و نگرش کارکنان به رسالت سازمانی خود عمل کند، این معاونت باید این ارزشها را با همکاری  اداره کل آموزش در درون سازمان ساری و جاری سازد تا ارزش‌های مندرج در برنامه راهبردی مانند پاسخگویی، قانونمداری، پاکدستی، چابکی، شفافیت و امثال آن در سازمان همه گیر شود.
– مشارکت دادن شرکای اجتماعی در تصمیم گیری‌ها و تصمیم سازیها از اهداف مهم معاونت فرهنگی و اجتماعی است. به نظر شما چه اقداماتی باعث تسریع در این فرایند می شود؟
شرکای اجتماعی در حال حاضر در عالی ترین ارکان سازمان که هیأت امنا است عضو هستند و در قانون ساختار نظام جامع نیز نقش فعالی در حوزه سه جانبه گرایی دارند ، اما باید به طور مستمر بتوانیم باآنها ارتباط داشته باشیم و فارغ از حوزه سیاستگذاری، تمهیدی اندیشید تا در حوزه اجرا نیز این عزیزان وارد شوند و در این ارتباط معاونت فرهنگی نقش بسیار ارزشمندی ایفا خواهد کرد. این معاونت می تواند با تشکیل جلسات تخصصی با اعضای هیأت امنا، هیأت مدیره و مدیران ارشد تأمین اجتماعی زمینه حضور شرکای اجتماعی را فراهم سازد . البته در این راه  موسسه عالی پژوهش ، دانشگاه‌ها و تشکل های صنفی می توانند حلقه واسط بسیار خوبی با معاونت فرهنگی باشند تا دانش شرکای اجتماعی به نسل آینده و به نسل های بعدی منتقل شود.

از اینکه قبول زحمت کردید و وقتتان را در اختیار ما گذاشتید، سپاسگزاریم.

گفت‌وگو: دکتر محمد منصور عظیم زاده و عزیز آذر خرداد