گرما زدگی به ارگان های حیاتی بدن آسیب جدی می زند

همزمان با گسترش تب بیش از ۴۲ درجه در اکثر شهرهای کشور ، پزشکان نسبت به شیوع گرما زدگی هشدار داده و می گویند: این بیماری خطرناک است و در بعضی موارد با آسیب زدن به ارگان های حیاتی بدن حتی می تواند فرد را تا سرحد مرگ پیش ببرد.

در یک تعریفگرمازدگی یک طیف بیماری است که درجات مختلفی دارد و بسته به دمای بدن و میزان اختلالات وابسته به آن می‌تواند متفاوت باشد. این‌ اختلال‌ به‌ علت‌ از دست‌ رفتن‌ آب‌ و نمک‌ بدن‌ از طریق‌ عرق‌ کردن‌ بیش‌ از حد روی‌ می‌دهد.

گرمازدگی اغلب به‌ صورت‌ تدریجی‌ ظاهر می‌شود و‌ معمولاً افرادی‌ را گرفتار می‌کند که‌ به‌ آب‌ و هوای‌ گرم‌ و مرطوب‌ عادت‌ ندارند. افرادی‌ که‌ وضعیت عمومی‌ مناسبی‌ ندارند، نسبت‌ به‌ دیگران‌، بیشتر در خطر گرمازدگی‌ هستند. علت‌ شایع‌ و خطرناک‌ گرمازدگی‌، افزایش‌ بیش‌ از حد درجه‌ حرارت‌ بدن‌ است.

بالا رفتن دمای هوا موجب افزایش تبخیر آب بدن می‌شود و همراه با این تبخیر، الکترولیت‌های سدیم و پتاسیم که جزو مواد ضروری بدن هستند نیز از بدن خارج می‌شوند.

براساس گزارش های پزشکی، تبخیر بیش از حد آب از بدن به علت گرمای زیاد، سبب کاهش فشار خون می‌شود و در نتیجه خون به موقع به کلیه‌ها و مغز نمی‌رسد. هنگامی که خون به مقدار کافی و در زمان خود به کلیه‌ها نرسد، میزان ادرار کاهش یافته و مقدار سم‌های اوره و کراتین در بدن افزایش می‌یابد و در صورت زنده ماندن، فرد دچار نارسایی حاد کلیه خواهد شد. در صورت پایین آمدن فشار خون و نرسیدن خون به مغز، فرد دچار سرگیجه شده و سرانجام دچار بیهوشی می‌شود.

دکتر شهرام آگاه فوق تخصص گوارش و کبد در مورد این بیماری به خبرنگار علمی ایرنا گفت: گرمای بیش از حد دمای هوا باعث مشکلات فراوانی برای گروههای سنی مختلف جامعه به خصوص کودکان و سالمندان شده است . توجه به نکات پزشکی و بهداشتی در این روزها می تواند برای سلامتی مفید واقع شود.

***گرما زدگی و آسیب جدی به ارگان های حیاتی بدن

استاد یار دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه گرما زدگی شدید می تواند سبب آسیب جدی اعضای حیاتی بدن از جمله کلیه ها ، (شکستن) گلبول های خون ، (شکستن) سلول های عضلانی و حتی مرگ افراد شود .

به گفته وی گرما زدگی با افزایش درجه حرارت بدن و داغی پوست همراه است. درهر حالت وقتی فردی در معرض هوای گرم قرار می گیرد با گشاد شدن عروق و تعریق بدن سیستم بدن تلاش می کند گرمای اضافه بدن را خارج کند .

آگاه خاطر نشان کرد : افزایش دمای بدن می تواند به سلول ها آسیب برساند و در واقع حفظ سلامت سلو ل ها در بدن شرایط خاصی را می طلبد .

به گفته وی وقتی حرارت بدن از ۳۷ درجه بالاتر و یا پایین برود به بدن آسیب می رسد و باعث شکسته شدن سلول ها و مرگ آنها می شود که دراین صورت سبب خروج محتوای سلول و ورود آنها به خون می شود که این مواد به ارگان های بدن آسیب می رساند .

به گفته وی سر درد و سرگیجه یکی از مهمترین عوارض گرما زدگی است که توصیه می شود افرادی که دچار چنین سردرد های هستند در روزهای گرم تابستان از پیاده‌روی زیر تابش نور خورشید پرهیز کنند یا فعالیت‌های روزمره خود را به ساعات اولیه صبح و پایانی شب موکول کنند.

به گفته وی علایم گرما زدگی پوست خشک و داغ ، تعریق، پوست قرمز شده ، سردرد ، سرگیجه، استفراغ ، گاهی اسهال ، تنفس کوتاه و سریع ، نبض سریع و ضعیف ، افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه ، گرفتگی عضلات ، گشادی مردمک چشم و غیره است. این بیماری می تواند سبب تغییرات ناگهانی فشار خون و مشکلات متعددی پس از آن شود.

**** روش های پیشگیری از گرما زدگی

استاد یار دانشگاه علوم پزشکی ایران در مورد روش های پیشگیری ازگرمازدگی گفت: مهمترین موضوع قرار نگرفتن افراد به ویژه کودکان و سالمندان و زنان در زیر نور مستقیم خورشید است.

وی توصیه کرد: والدین در این روزهای گرم تابستان حتی المقدر کودکان خردسال را از خانه بیرون نیاورند و مایعات و نوشیدنی های مفید را به وفور در اختیار آنان قرار دهند. همچنین پوشیدن لباس های روشن و نخی در این فصل بسیار توصیه می شود .

این پزشک نوشیدن آب فراوان را اصل مهم مقابله با گرما زدگی دانست و توصیه کرد: افراد زمانی که زیاد عرق می کنند، باید مایعات فراوان و مناسبی بنوشند.

وی همچنین از مردم خواست تا دراین ایام گرم کمتر در معرض نور خورشید قرار گرفته و حتما از لباس روشن، گشاد و کلاه وعینک استفاده کنند و بین ساعات۱۱ صبح تا ۱۶ بعداظهر از تردد در خیابان ها و اماکن شلوغ خود داری کنند.

فوق تخصص گوارش همچنین خطاب به عموم مردم گفت: در این روزها سعی کنید وعده های غذایی را سبک و به مقدار کم میل کنید و همچنین برای جلوگیری از گرمازدگی فعالیت شدید بدنی و یا ورزش های سخت را انجام ندهید.

***توصیه های بهداشتی برای روزه داران در روزهای گرم

دکتر شهرام آگاه در این خصوص خاطرنشان کرد : گرم ترین ماه تابستان امسال با ماه مبارک رمضان مقارن شده و همین امر سبب شده تا نکات ضروری و بهداشتی قابل توجه روزه داران دوچندان شود.

وی افزود : مهمترین سفارش پزشکان برای روزه داران نوشیدن مایعات فراوان از افطار تا هنگام سحر و بهترین مایعات نیز آب است .همچنین مصرف میوه های آب دار مانند هندوانه ، خربزه ، آنگور و سبزیجاتی مانند کاهو ، گوجه و خیار که کمک می کند که در طی روز آب بدن روزه دار حفظ شود .

فوق تخصص گوارش به روزه داران توصیه کرد: از خوردن غذاهای شور و تند با خاصیت گرم دراین ایام داغ و طولانی، باید پرهیز شود.

وی همچنین توصیه کرد: از مایعات خنک کننده و شربت های تهیه شده از عرقیات سنتی مانند عرق های شاتره ، بید مشک ، خاکشیر ، دوغ کم نمک و شربت های بسیار کم شیرین در سفره های افطار و سحر استفاده شود.

***درمان گرمازدگی

وی در مورد راههای درمان گرمازدگی اظهار داشت :مهم ترین درمان این بیماری نوشیدن آب فراوان است. علاوه براین باید به فرد گرمازده محلول ORSکه یک نوع الکترولیت سازگار با بدن است خورانده شود.

آگاه افزود: قراردادن فرد در محیط خنک و سایه و همچنین خنک کردن و شتشوی بدن بیمار به تدریج و آرامی را از دیگر اقدامات درمانی در این زمینه نام برد.

به گفته وی اگر گرما زدگی بیمار بسیارشدید است باید با رساندن سریع وی به مراکز درمانی اقدامات فوریتی پزشکی برایش اعمال شود.

***عرقیات خنک کننده در تابستان

سعیده ولایی مدرس طب سنتی نیز با تاکید به استفاده از عرقیات گیاهی در ایام بلند تابستان به خبرنگار ایرنا گفت :این عرقیات برای رفع گرمازدگی و مقابله با داغی تابستان بسیار مناسب است ،به خصوص عرقیات که طبع سردی دارند.

کارشناس ارشد تغذیه از شاتره و کاسنی به عنوان دو عرق گیاهی قوی که خاصیت بسیار خنک کننده دارد نام برد و گفت: عرق شاتره و کاسنی برای همه افراد عادی و عامه مردم تجویز نمی شود بلکه برای آن دسته از افرادی که شغل آنان به نوعی با منبع حرارتی روبروست مانند نانوایان ، ریخته گران ، کارگران و کسانی که ساعات های طولانی در زیر نور خورسید مشغول به فعالیت هستند مناسب است.

به گفته وی شاتره نشاط آور، خنک‌کننده، صفرابر و دارای طعم بسیار ملایم و بوی مطبوع است. این عرق عملکرد کبد را تقویت کرده و خاصیت ضد‌نفخ و اشتهاآوری دارد.

شاتره نیز طبع سردی دارد و در بهبود بیماری‌های پوستی و اگزما بسیار مفید است و در برطرف کردن زردی پوست ،دفع سموم بدن ، تنظیم هورمون‌ها و برطرف کردن تب و سرفه ناشی از گرمی‌ها و رفع التهابات بدن موثر است .

وی همچنین به خواص درمانی عرق کاسنی اشاره کرد و گفت: عرق کاسنی برای تصفیه خون، تقویت معده مناسب است و عملکرد کبد را بهبود بخشیده و برای انسداد مجاری صفراوی، نارسایی و قولنج های کبدی مفید است .

به گفته وی عرق کاسنی برای ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفید است و طبیعت سردی دارد و از این عرق می توان برای رفع گرما زدگی استفاده کرد .

وی همچنین از عرق خارشتر و بید مشک به عنوان دیگر عرقیات سرد یا خنک کننده نام برد و گفت: عرق خارشتر ادرار آور بوده و برای عملکرد کلیه ودفع سنگ کلیه بسیار مفید است و التیام بخش زخم ها محسوب می شود .

وی خاطر نشان کرد : شربت بیدمشک بهترین و مناسب ترین انتخابی است که همگان می توانند به راحتی آن را تهیه کنند که یکی از پر طرفدارترین نوشیدنی‌ها محسوب می شود.

به گفته وی بید مشک خاصیت آرامبخشی ، مقوی قلب ، تقویت معده و دستگاه گوارش ، تقویت اعصاب ، نشاط آور است و بیشتر به سالمندان توصیه می شود .

به گفته این کارشناس تغذیه، خاکشیر نیز مانع از گرما زدگی می شود و برای رفع عطش در تابستان بسیار مناسب است، با اضافه کردن انواع عرقیات گیاهی به خاکشیرمی توان شربت با طمع های متفاوت برای اعضای خانواده تهیه کرد .

به گفته وی خاکشیر التهاب کلیه را برطرف کرده و برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی مفید است .خاکشیر خاصیت ضد میکروبی دارد و حاوی ویتامین ث است و برای بیماری های روده ای و رفع اسهال مفید است .

این مدرس طب سنی از شربت سکنجبین نیز به عنوان یکی دیگر از روش های مناسب مقابله با گرمازدگی نام برد و گفت: این شربت طبع سرد و خنکی دارد و التهابات ناشی از گرما را کاهش می دهد و همچنین صفرا بر بوده و از التهاب حرارت معده می کاهد و بلغم معده و روده را خارج می کند.

به گفته ولایی شربت تخم شربتی هم دارای خاصیت مشابهی است؛ این شربت برای روزهای داغ بسیار مفید است. انرژی زا و دارای آنتی اکسیدان قوی می باشد و برای رفع التهاب مجاری اداری بسیار مناسب است. ماده ژله ای تخم شربت رفع عطش می کند و دارای آهن ، کلسیم ؛ پتاسیم و پروتئین فراوان است.