پاکستان از ایران گاز می‌گیرد؟

اقتصادتهران: در حالی که نزدیک به دوماه از موعد مقرر برای برقراری اولین جریان صادرات گاز به پاکستان از طریق خط لوله می گذرد و پیش از این اعلام شده بود که دریافت خسارت از پاکستان طبق قرارداد خواهد بود، معاون وزیر نفت اعلام کرده که ایران در مذاکره با پاکستان برای صادرات گاز به این کشور، هیچگاه وارد بحث جریمه نشده است.

طبق قرارداد ایران و پاکستان در زمینه صادرات گاز، اولین جریان گاز ایران به پاکستان باید تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴ برقرار می شد، اما با توجه به اینکه زیر ساختها در پاکستان فراهم نبود، عملا صادرات گاز به پاکستان ممکن نبود و طبق قرارداد پاکستان باید از ابتدای سال میلادی ۲۰۱۵ ماهانه ۲۰۰ میلیون دلار جریمه به ایران پرداخت کند.

در این راستا، در حالی که پیش تر عزیزالله رمضانی، مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران، گفته بود که طبق قرارداد باید صادرات گاز به ترکمنستان از ماه دسامبر انجام می شد اما این امر انجام نشد و دریافت خسارت از پاکستان طبق قرارداد خواهد بود، امیرحسین زمانی نیا معاون امور بین الملل و بازرگانی وزارت نفت گفته که ایران در مذاکره با پاکستان هیچگاه وارد بحث جریمه نشده است.

وی با تاکید بر این که ایران حق و حقوق خود را در مذاکره با پاکستان برای صادرات گاز به این کشور حفظ می کند، گفته که هیچ مذاکره ای با پاکستان در هفته های اخیر انجام نشده است.

بر اساس این گزارش، مذاکرات انجام شده طی یک سال گذشته نشان از آن دارد که پاکستان همواره بر اجرای این خط لوله تاکید کرده و حتی در برخی مواقع با فرار به جلو، دلیل پایبند نبودن به مفاد قرارداد را ایران اعلام کرده است.

از احتمال لغو قرارداد صادرات گاز تا نگرانی مقامات پاکستانی

بر اساس این گزارش اگرچه در دولت دهم، تاکید بسیاری بر ساخت این پروژه صورت گرفت و اصرار دولت بر اجرایی شدن این پروژه تا جایی پیش رفت که پیشنهاد پرداخت کمک هزینه ۵۰۰ میلیون دلاری به پاکستان ارائه شد، اما مقامات پاکستانی که مدام به بهانه‌های مختلف ساخت خط لوله آی پی را به تعویق می انداختند، ضمن درخواست همه وجه مورد نیاز برای ساخت خط لوله معادل ۲ میلیارد دلار با قطر نیز برای دریافت ال ان جی مذاکره کردند.

اما پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، مقامات نفتی کشور تاکید کردند که هیچ کمکی برای تکمیل این خط لوله در خاک پاکستان نمی‌کنند و این کشور بدون دریافت هیچ کمک مالی از طرف ایران باید آن را تکمیل کند و حتی کار تا جایی پیش رفت که بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت، آبان ماه گذشته اعلام کرد که قرار داد صادرات گاز به پاکستان احتمالا لغو خواهد شد.

این اظهارات زنگنه، نگرانی پاکستانی‌ها را در پی داشت به طوری که ملک طاهر جاوید، رییس انجمن بازرگانی و صنعت پاکستان ضمن ابراز نگرانی از گزارش‌های قطع گاز در سه ماهه زمستان برای بخش صنعت گفت: پروژه گاز ایران و پاکستان نقطه امیدی بود که با سخنان وزیر نفت ایران دچار ابهام شده است، بنابراین نواز شریف باید این موضوع را جدی گرفته و فورا گفت وگوهایی را با طرف ایرانی آغاز کند تا این پروژه را نجات دهد.

پیشنهاد پاکستان برای دریافت کمک هزینه از ایران

بر اساس این گزارش، نواز شریف، نخست وزیر پاکستان در سفری که اردیبهشت ماه سال جاری به ایران داشت، مذاکراتی را درباره مشکلات کشورش در اجرای پروژه خط لوله صلح با مقامات ایرانی انجام داده و آن‌طور که گفته می‌شود، یکی از بسته‌های پیشنهادی که مقامات پاکستانی به ایران دادند، دریافت کمک هزینه برای ساخت این خط لوله بوده‌ که به گفته مقامات پاکستانی با مخالفت زنگنه، وزیر نفت کشورمان مواجه شده‌است.

در پی این امر پیشنهاد رسمی دولت پاکستان برای برون رفت از وضعیت موجود و شتاب در ساخت خط لوله واردات گاز از ایران اوایل تیر امسال به دست بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران رسید. در این پیشنهاد پاکستانی‌ها راه‌های مختلفی را برای شتاب بخشیدن به احداث خط لوله آی پی مطرح کرده‌اند و خواستار اقدام در این زمینه شدند که جزئیات آن از سوی وزارت نفت در دست بررسی است.

درخواست مهلت دوسال و نیمه برای اجرای خط لوله

پس از ارائه پیشنهاد پاکستانی‌ها، وزیر نفت کشورمان با بیان این که طرف پاکستانی تقاضا کرده که زمان تحویل گاز دو سال و نیم به تعویق بیفتد، گفت: در این زمینه به طور اصولی به پاکستان نه نگفته‌ایم و مذاکرات با این کشور همچنان ادامه دارد.

زنگنه با تاکید بر این که “دبه” جزو لاینفک قراردادهای صادرات گاز است، اعلام کرد که پاکستان برای واردات گاز از ایران منتظر لغو تحریم‌هاست.

در واقع قرارداد واردات گاز ایران به پاکستان توسط دولت قبلی پاکستان به امضا رسیده بود، اما دولت جدید پاکستان اجرایی کردن این پروژه را به لغو تحریم‌ها مشروط کرده بود.

در این راستا حتی وزیر نفت پاکستان، اعلام کرد تحریم‌های بین‌المللی علیه واردات گاز طبیعی از ایران وجود دارند که یکی از آخرین نمونه‌های آن جریمه ٩ میلیارد دلاری است که علیه بانک فرانسوی بی ان پی پاریباس به دلیل انجام تراکنش‌های مالی با ایران و سایر کشورهای تحریم شده توسط آمریکا وضع شد.

ادامه مذاکرات بدون نتیجه

به هر حال نگرانی پاکستان در زمینه کمبود گاز و همچنین پرداخت جریمه، باعث شد تا اوایل آبان ماه هیات پاکستانی با ریاست وزیر انرژی این کشور به ایران سفر کنند.در جریان این سفر دو کشور برای اجرایی شدن این خط لوله تاکید کردند و قرار شد مذاکرات میان آنها مانند روال گذشته ادامه پیدا کند. در این دیدار طرف پاکستانی باز هم بر دریافت گاز از ایران تاکید دارد.

از ایجاد پایانه ال ان جی تا استفاده دیر هنگام از توان چینی ها

اواسط آذرماه نیز وزیر اموراقتصادی و دارایی به پاکستان سفر کرد و در جریان این سفر مذاکراتی درباره وضعیت صادرات گاز ایران به پاکستان صورت گرفت به طوری که علی طیب نیا، با بیان این‌که ایران احداث خط لوله گاز در خاک خود را تکمیل کرده و امیدوار است پاکستان نیز به تعهدات خود مبنی بر تکمیل بخش پاکستانی خط لوله عمل کند،ابراز امیدواری کرد که گاز ایران هرچه سریع‌تر به پاکستان منتقل شود تا این کشور بر کمبود انرژی خود غلبه کند.

در این دیدار همچنین شاهد خاقان عباسی، وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان به وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که به رغم تلاش‌های بانک‌های پاکستانی پیمانکاران خارجی و تامین کنندگان تجهیزات آماده حضور در این پروژه نبودند.

وی با اشاره به این که ما در حال برنامه ریزی برای تکمیل این پروژه دو مرحله هستیم، گفت: در مرحله اول پاکستان یک پایانه گاز طبیعی مایع(ال ان جی) در بندر گوادار احداث خواهد کرد و در مرحله دوم یک خط لوله به قطر ۴۲ اینچ و به طول ۷۰۰ کیلومتر از بندر گوادار به نوابشاه برای انتقال گاز به بخش‌های شمالی پاکستان احداث می‌شود.

وی به هیات ایرانی اعلام کرد که پاکستان در حال گفتگو با شرکت‌های چینی برای احداث این خط لوله است و ۷۰ کیلومتر از خط لوله از گوادار به مرز ایران توسط شرکت‌های پاکستانی ساخته خواهد شد.

اواخر سال میلادی ۲۰۱۴ نیز منابع پاکستانی گزارش دادند که ایران به پاکستان پیشنهاد کرده پول منابع انرژی صادراتی به این کشور را از طریق یک طرف ثالث پرداخت کند، اما وزارت نفت ایران هرگونه توافق جدید را تکذیب کرد.

در آن زمان منابع پاکستانی اعلام کردند، علی طیب‌نیا وزیر امور اقتصاد و دارایی ایران در سفر به پاکستان در هشتم دسامبر این پیشنهاد را در دیدار با شاهد خان عباسی وزیر نفت این کشور مطرح کرده است.

این درحالی است که وزارت نفت ایران رسما در بیانیه ای اعلام کرد که “مقامات بلند پایه ایران و پاکستان برای اجرای قرارداد خرید و فروش گاز میان دو کشور مذاکراتی داشته‌اند، اما انجام هر گونه توافق تازه در این زمینه صحت ندارد.”

به گزاش ایسنا، خط لوله گاز صادراتی ایران به هند و پاکستان در سال ۱۹۹۰ مطرح شد، اما گفت‌وگوها بر سر این طرح که “خط لوله صلح” نام گرفته از یک دهه پیش آغاز شد، اما اختلافات پاکستان و هند به عنوان مهم‌ترین دلایل کندی مذاکرات مانع توافق نهایی بین سه کشور شده بود تا اینکه هند از مذاکرات سه جانبه کنار کشید و ایران و پاکستان با برگزاری نشست هایی در تهران و اسلام آباد برای عملی کردن این طرح، مذاکرات را دنبال کردند و در نهایت خرداد ماه ۱۳۸۸ قرارداد بین ایران و پاکستان امضا و بنا شد، اولین جریان گاز ایران به پاکستان تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴ برقرار شود.