گرما زدگي به ارگان هاي حياتي بدن آسيب جدي مي زند

همزمان با گسترش تب بيش از ۴۲ درجه در اكثر شهرهاي كشور ، پزشكان نسبت به شيوع گرما زدگي هشدار داده و مي گويند: اين بيماري خطرناك است و در بعضي موارد با آسيب زدن به ارگان هاي حياتي بدن حتي مي تواند فرد را تا سرحد مرگ پيش ببرد.

در يك تعريفگرمازدگي يك طيف بيماري است كه درجات مختلفي دارد و بسته به دماي بدن و ميزان اختلالات وابسته به آن مي‌تواند متفاوت باشد. اين‌ اختلال‌ به‌ علت‌ از دست‌ رفتن‌ آب‌ و نمك‌ بدن‌ از طريق‌ عرق‌ كردن‌ بيش‌ از حد روي‌ مي‌دهد.

گرمازدگي اغلب به‌ صورت‌ تدريجي‌ ظاهر مي‌شود و‌ معمولاً افرادي‌ را گرفتار مي‌كند كه‌ به‌ آب‌ و هواي‌ گرم‌ و مرطوب‌ عادت‌ ندارند. افرادي‌ كه‌ وضعيت عمومي‌ مناسبي‌ ندارند، نسبت‌ به‌ ديگران‌، بيشتر در خطر گرمازدگي‌ هستند. علت‌ شايع‌ و خطرناك‌ گرمازدگي‌، افزايش‌ بيش‌ از حد درجه‌ حرارت‌ بدن‌ است.

بالا رفتن دماي هوا موجب افزايش تبخير آب بدن مي‌شود و همراه با اين تبخير، الكتروليت‌هاي سديم و پتاسيم كه جزو مواد ضروري بدن هستند نيز از بدن خارج مي‌شوند.

براساس گزارش هاي پزشكي، تبخير بيش از حد آب از بدن به علت گرماي زياد، سبب كاهش فشار خون مي‌شود و در نتيجه خون به موقع به كليه‌ها و مغز نمي‌رسد. هنگامي كه خون به مقدار كافي و در زمان خود به كليه‌ها نرسد، ميزان ادرار كاهش يافته و مقدار سم‌هاي اوره و كراتين در بدن افزايش مي‌يابد و در صورت زنده ماندن، فرد دچار نارسايي حاد كليه خواهد شد. در صورت پايين آمدن فشار خون و نرسيدن خون به مغز، فرد دچار سرگيجه شده و سرانجام دچار بيهوشي مي‌شود.

دكتر شهرام آگاه فوق تخصص گوارش و كبد در مورد اين بيماري به خبرنگار علمي ايرنا گفت: گرماي بيش از حد دماي هوا باعث مشكلات فراواني براي گروههاي سني مختلف جامعه به خصوص كودكان و سالمندان شده است . توجه به نكات پزشكي و بهداشتي در اين روزها مي تواند براي سلامتي مفيد واقع شود.

***گرما زدگي و آسيب جدي به ارگان هاي حياتي بدن

استاد يار دانشگاه علوم پزشكي ايران با بيان اينكه گرما زدگي شديد مي تواند سبب آسيب جدي اعضاي حياتي بدن از جمله كليه ها ، (شكستن) گلبول هاي خون ، (شكستن) سلول هاي عضلاني و حتي مرگ افراد شود .

به گفته وي گرما زدگي با افزايش درجه حرارت بدن و داغي پوست همراه است. درهر حالت وقتي فردي در معرض هواي گرم قرار مي گيرد با گشاد شدن عروق و تعريق بدن سيستم بدن تلاش مي كند گرماي اضافه بدن را خارج كند .

آگاه خاطر نشان كرد : افزايش دماي بدن مي تواند به سلول ها آسيب برساند و در واقع حفظ سلامت سلو ل ها در بدن شرايط خاصي را مي طلبد .

به گفته وي وقتي حرارت بدن از ۳۷ درجه بالاتر و يا پايين برود به بدن آسيب مي رسد و باعث شكسته شدن سلول ها و مرگ آنها مي شود كه دراين صورت سبب خروج محتواي سلول و ورود آنها به خون مي شود كه اين مواد به ارگان هاي بدن آسيب مي رساند .

به گفته وي سر درد و سرگيجه يكي از مهمترين عوارض گرما زدگي است كه توصيه مي شود افرادي كه دچار چنين سردرد هاي هستند در روزهاي گرم تابستان از پياده‌روي زير تابش نور خورشيد پرهيز كنند يا فعاليت‌هاي روزمره خود را به ساعات اوليه صبح و پاياني شب موكول كنند.

به گفته وي علايم گرما زدگي پوست خشك و داغ ، تعريق، پوست قرمز شده ، سردرد ، سرگيجه، استفراغ ، گاهي اسهال ، تنفس كوتاه و سريع ، نبض سريع و ضعيف ، افزايش دماي بدن به بيش از ۴۰ درجه ، گرفتگي عضلات ، گشادي مردمك چشم و غيره است. اين بيماري مي تواند سبب تغييرات ناگهاني فشار خون و مشكلات متعددي پس از آن شود.

**** روش هاي پيشگيري از گرما زدگي

استاد يار دانشگاه علوم پزشكي ايران در مورد روش هاي پيشگيري ازگرمازدگي گفت: مهمترين موضوع قرار نگرفتن افراد به ويژه كودكان و سالمندان و زنان در زير نور مستقيم خورشيد است.

وي توصيه كرد: والدين در اين روزهاي گرم تابستان حتي المقدر كودكان خردسال را از خانه بيرون نياورند و مايعات و نوشيدني هاي مفيد را به وفور در اختيار آنان قرار دهند. همچنين پوشيدن لباس هاي روشن و نخي در اين فصل بسيار توصيه مي شود .

اين پزشك نوشيدن آب فراوان را اصل مهم مقابله با گرما زدگي دانست و توصيه كرد: افراد زماني كه زياد عرق مي كنند، بايد مايعات فراوان و مناسبي بنوشند.

وي همچنين از مردم خواست تا دراين ايام گرم كمتر در معرض نور خورشيد قرار گرفته و حتما از لباس روشن، گشاد و كلاه وعينك استفاده كنند و بين ساعات۱۱ صبح تا ۱۶ بعداظهر از تردد در خيابان ها و اماكن شلوغ خود داري كنند.

فوق تخصص گوارش همچنين خطاب به عموم مردم گفت: در اين روزها سعي كنيد وعده هاي غذايي را سبك و به مقدار كم ميل كنيد و همچنين براي جلوگيري از گرمازدگي فعاليت شديد بدني و يا ورزش هاي سخت را انجام ندهيد.

***توصيه هاي بهداشتي براي روزه داران در روزهاي گرم

دكتر شهرام آگاه در اين خصوص خاطرنشان كرد : گرم ترين ماه تابستان امسال با ماه مبارك رمضان مقارن شده و همين امر سبب شده تا نكات ضروري و بهداشتي قابل توجه روزه داران دوچندان شود.

وي افزود : مهمترين سفارش پزشكان براي روزه داران نوشيدن مايعات فراوان از افطار تا هنگام سحر و بهترين مايعات نيز آب است .همچنين مصرف ميوه هاي آب دار مانند هندوانه ، خربزه ، آنگور و سبزيجاتي مانند كاهو ، گوجه و خيار كه كمك مي كند كه در طي روز آب بدن روزه دار حفظ شود .

فوق تخصص گوارش به روزه داران توصيه كرد: از خوردن غذاهاي شور و تند با خاصيت گرم دراين ايام داغ و طولاني، بايد پرهيز شود.

وي همچنين توصيه كرد: از مايعات خنك كننده و شربت هاي تهيه شده از عرقيات سنتي مانند عرق هاي شاتره ، بيد مشك ، خاكشير ، دوغ كم نمك و شربت هاي بسيار كم شيرين در سفره هاي افطار و سحر استفاده شود.

***درمان گرمازدگي

وي در مورد راههاي درمان گرمازدگي اظهار داشت :مهم ترين درمان اين بيماري نوشيدن آب فراوان است. علاوه براين بايد به فرد گرمازده محلول ORSكه يك نوع الكتروليت سازگار با بدن است خورانده شود.

آگاه افزود: قراردادن فرد در محيط خنك و سايه و همچنين خنك كردن و شتشوي بدن بيمار به تدريج و آرامي را از ديگر اقدامات درماني در اين زمينه نام برد.

به گفته وي اگر گرما زدگي بيمار بسيارشديد است بايد با رساندن سريع وي به مراكز درماني اقدامات فوريتي پزشكي برايش اعمال شود.

***عرقيات خنك كننده در تابستان

سعيده ولايي مدرس طب سنتي نيز با تاكيد به استفاده از عرقيات گياهي در ايام بلند تابستان به خبرنگار ايرنا گفت :اين عرقيات براي رفع گرمازدگي و مقابله با داغي تابستان بسيار مناسب است ،به خصوص عرقيات كه طبع سردي دارند.

كارشناس ارشد تغذيه از شاتره و كاسني به عنوان دو عرق گياهي قوي كه خاصيت بسيار خنك كننده دارد نام برد و گفت: عرق شاتره و كاسني براي همه افراد عادي و عامه مردم تجويز نمي شود بلكه براي آن دسته از افرادي كه شغل آنان به نوعي با منبع حرارتي روبروست مانند نانوايان ، ريخته گران ، كارگران و كساني كه ساعات هاي طولاني در زير نور خورسيد مشغول به فعاليت هستند مناسب است.

به گفته وي شاتره نشاط آور، خنك‌كننده، صفرابر و داراي طعم بسيار ملايم و بوي مطبوع است. اين عرق عملكرد كبد را تقويت كرده و خاصيت ضد‌نفخ و اشتهاآوري دارد.

شاتره نيز طبع سردي دارد و در بهبود بيماري‌هاي پوستي و اگزما بسيار مفيد است و در برطرف كردن زردي پوست ،دفع سموم بدن ، تنظيم هورمون‌ها و برطرف كردن تب و سرفه ناشي از گرمي‌ها و رفع التهابات بدن موثر است .

وي همچنين به خواص درماني عرق كاسني اشاره كرد و گفت: عرق كاسني براي تصفيه خون، تقويت معده مناسب است و عملكرد كبد را بهبود بخشيده و براي انسداد مجاري صفراوي، نارسايي و قولنج هاي كبدي مفيد است .

به گفته وي عرق كاسني براي ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفيد است و طبيعت سردي دارد و از اين عرق مي توان براي رفع گرما زدگي استفاده كرد .

وي همچنين از عرق خارشتر و بيد مشك به عنوان ديگر عرقيات سرد يا خنك كننده نام برد و گفت: عرق خارشتر ادرار آور بوده و براي عملكرد كليه ودفع سنگ كليه بسيار مفيد است و التيام بخش زخم ها محسوب مي شود .

وي خاطر نشان كرد : شربت بيدمشك بهترين و مناسب ترين انتخابي است كه همگان مي توانند به راحتي آن را تهيه كنند كه يكي از پر طرفدارترين نوشيدني‌ها محسوب مي شود.

به گفته وي بيد مشك خاصيت آرامبخشي ، مقوي قلب ، تقويت معده و دستگاه گوارش ، تقويت اعصاب ، نشاط آور است و بيشتر به سالمندان توصيه مي شود .

به گفته اين كارشناس تغذيه، خاكشير نيز مانع از گرما زدگي مي شود و براي رفع عطش در تابستان بسيار مناسب است، با اضافه كردن انواع عرقيات گياهي به خاكشيرمي توان شربت با طمع هاي متفاوت براي اعضاي خانواده تهيه كرد .

به گفته وي خاكشير التهاب كليه را برطرف كرده و براي از بين بردن كهير و التهابات پوستي مفيد است .خاكشير خاصيت ضد ميكروبي دارد و حاوي ويتامين ث است و براي بيماري هاي روده اي و رفع اسهال مفيد است .

اين مدرس طب سني از شربت سكنجبين نيز به عنوان يكي ديگر از روش هاي مناسب مقابله با گرمازدگي نام برد و گفت: اين شربت طبع سرد و خنكي دارد و التهابات ناشي از گرما را كاهش مي دهد و همچنين صفرا بر بوده و از التهاب حرارت معده مي كاهد و بلغم معده و روده را خارج مي كند.

به گفته ولايي شربت تخم شربتي هم داراي خاصيت مشابهي است؛ اين شربت براي روزهاي داغ بسيار مفيد است. انرژي زا و داراي آنتي اكسيدان قوي مي باشد و براي رفع التهاب مجاري اداري بسيار مناسب است. ماده ژله اي تخم شربت رفع عطش مي كند و داراي آهن ، كلسيم ؛ پتاسيم و پروتئين فراوان است.