واکاوی فاجعه پلاسکو

اقتصادتهران: حال که نجات مصدومان و خارج شدن پیکرهای شهدای فداکار آتش­نشان و آواربرداری از ساختمان پلاسکو به سر آمده است فرصت واکاوی این حادثه تلخ می­تواند برکات خاص خود را برای جلوگیری از خسارت­ های سنگین بعدی در اتفاقات مشابه در پی داشته باشد.

هنر عبرت­­ اندوزی از مشکلات و تجارب تلخ و شیرین، یکی از اهرم ­های کارآمدی در مدیریت جامعه است.

حادثه پلاسکو به تنهایی یک حادثه بود، اما علل، عوامل، غفلت­ ها و قصورهایی که آن را پدید آورد اگر در کنارش بررسی شود قطعاً یک فاجعه بود ولی می تواند به یک راهکار منطقی در کنترل حوادث آینده منجر شود.

آینده­ نگری و محاسبه از ابزارهای اصلی در توسعه مدیریت کشور است و اگر دستگاه ­های مدیریتی دچار روزمرگی و بی­ انگیزگی شوند احتمال عبرت ­آموزی از چنین وقایعی به شدت پایین می­ آید.

نقض و نقص قوانین در رابطه با ایمنی ساختمان­ ها و الزامات اجرایی دقیق، فقدان نظام بیمه ­ای کامل برای ساختمان­ ها و قدمت و فرسودگی بخشی از ساختمان­ های تهران و شهرهای بزرگ، نبود مدیریت یکپارچه شهری اثربخش، عدم پای­بندی بخشی از جامعه به قوانین و مقررات، امکان دور زدن مقررات با همدستی مأموران دستگاه های ذیربط و… همه و همه عواملی هستند که باید دستگاه ­های ذیربط درخصوص آنها به بررسی و کندوکاو جدی بپردازند.

باید دید چرا مجالس گذشته ما اصلاح قوانین ناکارآمد را در اولویت کار خود قرار نداده اند و علیرغم صراحت در بیان رئیس مجلس فعلی چرا موضوع بازنگری و تنقیح قوانین هنوز مفعول مانده است.

قوانین جاری ما از تکثر و تعدد و فقدان شفافیت رنج می ­برند. تا زمانی که قوانین صریح و قاطعی نداشته باشیم مدیریت­ ها در اجرا با مشکل مواجه خواهند بود.

بخشی از ساختمان ­های فاقد استانداردهای ایمنی، حتی در ساخت و سازهای جدید با اضافه بنای زیادی از طریق کمیسیون­ های ماده صد با پرداخت جریمه، قانونی شده ­اند! بررسی این موارد به جلوگیری از مخاطرات مشابه در آینده کمک خواهند کرد.

سیم­ کشی اغلب ساختمان ­های قدیمی در معرض آسیب و پارگی است. آسانسورها و لوله­ کشی­ های گاز ساختمان­ ها دارای نقائص فراوانی است.

دستگاه­ های مسئول باید به طور جدی به مراقبت­ های لازم در چارچوب وظائف و مأموریت­ های خود بپردازند، شرکت­ های توزیع برق و گاز و استاندارد و شهرداری باید نوسازی و بازسازی بافت­ های فرسوده را در دستور کار خویش قرار دهند و با برنامه زمان­بندی و تخصیص بودجه و اعتبار لازم با جلب مشارکت عمومی مردم از حساسیت پیش آمده و دغدغه­ های بحق ایجاد شده نزد مردم استفاده کنند و برای حل ریشه­ ای این مسائل بخصوص در شهرهای بزرگ اقدامات اساسی و قابل قبولی را دنبال نمایند.

سازمان­ های بیمه­ گر بخصوص بیمه مرکزی و تأمین اجتماعی پوشش گسترده بیمه و تأمین اجتماعی را در برنامه­ های جاری خود بگنجانند و دولت و مجلس سیاست­ های تشویقی در جهت بیمه شدن ساختمان­ ها مصوب نمایند در رسانه­ های عمومی نیز افکار عمومی را نسبت به پیامدهای چنین حوادثی آگاه­تر سازند تا علاوه بر رنج مصیبت­ های جانی، زندگی بازماندگان به واسطه عدم پوشش بیمه­ ای مواجه با مشقت و فروپاشی نشود.

مدیریت بحران تهران در حال حاضر به عهده شهرداری تهران است، اما علیرغم همراهی و همدلی همه دستگاه­ ها سرعت کار امداد انتقادات زیادی را در افکار عمومی برانگیخته است.

تقویت تجهیزات آتش­ نشانی و سایر دستگاه­ های امدادرسان در شرایط خاص و اضطراری باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

واقعیت این است که حوادثی این چنین به خصوص زلزله احتمالی که همواره کارشناسان مطلع از آن سخن می­ گویند تهدیدی جدی برای پایتخت است و یک مدیریت منسجم باید گزینه­ های مختلف را در مواجهه با بحران­ های احتمالی طبیعی رصد و پیشاپیش مدیریت کند.

تجربه نشان داده است پیشگیری کم ­هزینه­ تر از امداد و کمک­ رسانی است. اگر در تخصیص اعتبارات مورد نیاز دستگاه­ های مختلف به نسبت وزن آنها در بهره­ وری ملی از نگاه کارشناسی صرف نگریسته شوند تعادل در تقسیم بودجه سبب جلوگیری از بسیاری از مشکلات خواهد بود.

باید بررسی کرد از بیمارستان­ های موجود و به خصوص ساختمان ­های عمومی و پر مراجعه نظیر مدارس، دانشگاه­ ها، بازار و… آسیب­ پذیری­ ها در چه سطحی است و اگر خدای ناخواسته مشابه حادثه پلاسکو در یک ساعت پرمراجعه و پرحضور اتفاق افتاد چه فاجعه تلخی را رقم خواهد زد.

امروز عنصر کارآمدی در عرصه مدیریت از مهمترین عوامل مشروعیت سیاسی و مقبولیت اجتماعی شناخته می ­شود. همه مدیرانی که دغدغه کشورداری به سبک اسلامی را دارند باید نسبت به کوچکترین حقوق مردم احساس مسوولیت جدی­ تری داشته باشند.

مسوولیت مدنی دولت اقتضا می­ کند اگر مدیرانی به واسطه ضعف در عملکردشان و یا بینش عملی­ شان قدرت پیش­ بینی و ساماندهی ندارد، خسارت حضور آنها را متقبل شود چرا که سازمان­ ها مسئول اداره کشورند و اگر در وظایف خود قصور و تقصیری داشته باشند حتی برکناری آنها نیز کمکی بر حل معضلات نخواهد کرد بلکه باید نظام گزینش مدیران در جهت کارآمدی متحول شود و کار مردم و مراقبت از جان و مال آنان به دست انسان­ های صالح و کاردان سپرده شود. امروز تخصص و تعهد به حقوق جامعه باید در سرلوحه واگذاری مسئولیت­ ها قرار گیرد و در همه رده­ ها این امر عملیاتی شود.

برداشت عمومی مردم نسبت به سرعت عمل، کارآمدی و هنر پیش­بینی مشکلات و پیشگیری از آنها، در مقبولیت اجتماعی مدیران و تعلق خاطر و دلبستگی مردم به نظام حکومتی حاکم بر آنها تأثیر مستقیم خواهد داشت و ما موظفیم به سمت جلب رضایت عامه مردم حرکت کنیم مردم از ما تلاش برای رفع عقب افتادگی ­ها را می­ خواهند اگر منابع و امکانات مالی و انسانی ما درست مدیریت شود قطعاً پاسخگوی بخش اعظم از نیازهای عمومی جامعه و دغدغه ­های مردم عزیز خواهیم بود.

سیدشهاب الدین چاوشی؛ معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران