true
اقتصادتهران: چند سالی است که مفهوم سبک زندگی(life style) وارد فضای اندیشه اجتماعی ایران شده است. مهم‌ترین مؤلفه نهفته در این مفهوم، آزادی انتخابی است که کنشگران در جوامع مدرن دارند.
اساسا صحبت از سبک زندگی در جوامع سنتی، سخنی بی پایه و اساس است. چرا که سبک زندگی جز با قدرت انتخاب و آزادی عمل در اجرای آن محقق نمی‌شود. در جوامع سنتی، شیوه های زیستن از طریق سنت‌های گذشته و بدون چون و چرا توسط مردم پذیرفته می شد و بدون مقاومت‌های درونی و بیرونی خاصی به منصه ظهور می رسید.
گسترش عقلانیت، رواج فردگرایی و نهادینه شدن علم گرایی موجود در مدرنیته، کنشگران انسانی را در شرایطی قرار داده است که حق انتخاب و آزادی عمل و به تبع آن گزینش سبک زندگی خاص خود، در زمره حقوق اساسی انسانی در دوران مدرن قرار گرفته است. در ایران نیز با وجود تلاش نیروهای سنتی و به خصوص متولیان نهادهای دینی برای حفظ ارزش ها و هنجارهای دینی در جامعه، روند دنیوی شدن همچنان در حال وقوع است و به دنبال آن نیز مصرف گرایی، بخش عمده ای از جمعیت ایران را درگیر خود ساخته است. به نحوی که حتی اقشار کم درآمد نیز به اندازه توان مالی خود و گاه بیش از آن به مصرف کالاهای تجملاتی و لوکس روی آورده اند که بخش وسیعی از آن نیز خارج از کنترل نیروهای دولتی بوده و به اصطلاح قاچاق محسوب می شود.
حال سوال این است که در چنین وضعیتی که ساختارهای اجتماعی، افراد را ترغیب به مصرف هر چیزی می کنند که در بازار ارائه می شود، چگونه می‌توان ایرانیان را تشویق به اصلاح الگوی مصرف و خرید کالای تولید داخل کرد؟
به نظر می‌رسد که برای یافتن پاسخ این سؤال، باید به یکی از مهم‌ترین بحران‌های اجتماعی ایران معاصر که همان بحران هویت است، بپردازیم. متأسفانه ایرانی‌ها در زمانه ای زیست می کنند که در جهانِ به شدت پیچیده و در هم تنیده قرن بیست و یکم، با یک سابقه تاریخی فرهنگی طولانی اعم از دینی و ملی، نمی دانند که در کجای دستگاه مختصات هویتی خود قرار دارند. سخن از دستگاه مختصات هویت سه بُعدی است که دین، ملیت و عناصر مدرن، سه بُعد اصلی آن هستند. ایرانی ها باید تکلیف خود را در هر سه بُعد مشخص کنند تا در یک نقطه متعادل در این دستگاه سه بُعدی، هم زمان بتوانند ضمن پاسداشت ارزش های دینی و مؤلفه های ملی، نسبتی منطقی با دستاوردهای فکری و تکنولوژیک دنیای مدرن برقرار کنند.
تأکید بیش از حد نهادها و دستگاه‌های دولتی و حکومتی بر هر یک از این ابعاد، می تواند واکنش های غیرمعقول و تندروانه ای در بُعدهای دیگر ایجاد کند. بنابر این برای هدایت سبک زندگی مردم ایران به سوی الگویی متشکل از ابعاد دینی و ملی و مدرن، باید بر روی مؤلفه هایی مشترک در بین اکثریت اقشار و گروه های اجتماعی کار کرد و از آنها برای هویت یابی مبتنی بر سنت های حسنه ایرانی و اسلامی در دنیای مدرن سود جست.
قطعا یکی از دلایل موفقیت دولت کنونی در کاهش میزان قاچاق کالا و ارز توجه به همین امر است. اما با این حال لازم است تا اتاق‌های فکری برای بررسی مولفه‌های مشترک اکثریت اقشار و گروه های اجتماعی تشکیل شود و نتایج آن در اختیار حمایت از اقتصاد مقاومتی و تولید ملی قرار گیرد.
زین العابدین جعفری؛دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه شیراز
منبع: ایرنا
true
true
https://tehraneconomy.ir/?p=74775
false
true
