حذف دلال‌ها از بازار خودرو؛ آرزویی که با اخذ مالیات برآورده می شود؟

اقتصادتهران: «خودرو هم مشمول مالیات می‌شود» پیشنهادی که در هفته گذشته رسانه‌ای و نگاه دوسویه به آن وارد شد. که این موضوع هم مورد استقبال و هم انتقاد قرار گرفت و کارشناسان دو نگاه متفاوت به این موضوع داشتند و از یک‌سو بر این باور بودند که دولت برای جبران کسر بودجه خود مجبور به چنین اقدامی شده و از دیگر سو نگاهی مثبت نگارانه می‌گفتند چنین تصمیم‌گیری موجب ثبات بازار خودرو می‌شود و دست دلالان را از بازار خودرو کوتاه می‌کند‌، اقدامی که در جای‌جای دنیا امری مرسوم است. همچنین تدوین قانون مالیات بر خودروی دوم هر خانواده، قانون مالیات بر معاملات مکرر خودرو و همچنین قانون مالیات بر عایدی سرمایه در خودرو، سه مسیری است که از دید کارشناسان، به‌واسطه آنها امکان کاستن از تقاضای کاذب و حذف دلالی از بازار خودرو وجود دارد. شاید برای همین است که چندی پیش حمیده زرآبادی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس چندی پیش‌گفته بود: با اخذ مالیات از خریدوفروش خودرو می‌توان هجمه‌های وارده بر بازار خودرو را کنترل و از افزایش قیمت جلوگیری کرد و بازار را به یک ثبات نسبی رساند. همچنین خودرو تبدیل به کالایی سرمایه‌ای شده و مردم برای حفظ ارزش پول خود و یا کسب سود، نقدینگی خود را روانه این بازار کرده‌اند و درصورتی‌که ۱۰ تا ۲۰ درصد مالیات از قیمت خودرو به ازای خریدوفروش اخذ شود بساط دلالی تا حدودی جمع می‌شود.

نگاه اول

این روزها باوجود قیمت چند برابری خودرو نسبت به سال‌های گذشته همچنان مشتریان خود را حفظ کرده چراکه مردم خودرو را جز نیاز‌های اولیه خود می‌دانند و گرانی خودرو معنایی ندارد. برخی از کارشناسان بر این باورند که دولت‌مردان به‌زعم اینکه نقدینگی را کم کرده و خریداران خودرو را کاهش می‌دهند. اما تجربه نشان داده که چنین اتفاقی محال و بدیهی است، چراکه از یاد نبردیم پراید ۲۰ میلیون تومانی دو برابر و نیم و به ۵۰ میلیون تومان رسید، اما مشتریان خود را حفظ کرد و از تعداد خریداران آن کم نشد.

نگاه دوم

 بازار خودرو در انحصار دو شرکت دولتی ایران‌خودرو و سایپا است و برای بالا بردن قیمت راهی جز اخذ مالیات وجود ندارد از یک‌سو و از دیگر سو عدم توانایی تولید خودرو به‌اندازه کافی است. چراکه این روزها نه‌تنها وعده وزیر صنعت محقق نشد، بلکه با کمبود قطعات نیز مواجه هستیم. شاید این موضوع راه دررویی برای شانه خالی کردن از بار مسئولیت باشد، شاید نه!

احمد نعمت‌بخش دبیر انجمن خودروسازان در رابطه با تبعات اخذ مالیات خودرو به اقتصاد تهران می‌گوید: « مدت‌زمانی است که پیشنهاد مالیات خودرو از سوی یکی از دستگاه‌های دولتی برای کوتاه شدن دست دلالان از بازار خودرو مطرح شد. به نظر می‌رسد پیشنهادی منطقی و قابل‌تأمل است، زیرا با این روش قیمت‌گذاری دستوری که خودروسازان در سال گذشته انجام دادند، نه‌تنها سوددهی نداشتند بلکه با زیان همراه بوده است. با شرایطی که قیمت خودرو در بازار دارد زمانی که سایت خودرو باز می‌شود با هجوم خرید مواجه می‌شوند که اکثرا سوداگرانند و مردم عادی کمتر می‌توانند از کارخانه خرید کنند.»

 او در ادامه با اشاره به اینکه تنها دلالان ذینفعان خرید‌های کاخانه‌ای هستند در این زمینه توضیح داد: «این پیشنهاد مبنی بر آن بود کسی که پرایدی را که ۸ میلیون تومان خریداری می‌کند در صورتی که قیمت بازار آن ۶۰ میلیون تومان است باید مالیات قابل توجهی از آن دریافت کرد. که در حد پیشنهاد است و به تصویب نرسیده است »

 کاهش قیمت خودرو از ترس پرداخت مالیات

نعمت بخش اضافه کرد: « یکی از دلایل کاهش قیمت خودرو در ۱۰ روز گذشته مربوط به همین مسئله است. چرا که افرادی که خودرو خریداری کرده بودند و منتظر بودندکه شب عید با قیمت‌های گزاف به فروش برسانند اکنون از ترس پرداخت مالیات به بازار عرضه کردند.»

برخی می‌گویند کسری بودجه منجر به چنین پیشنهادی شده است، نعمت بخش با رد این موضوع در این زمینه توضیح می‌دهد: «به نظر نمی‌رسد چنین پیشنهادی مربوط به کسر بودجه یا کمبود قطعات مطرح شده باشد آنچه مسلم است صرفا به دلیل تفاوت قیمت کارخانه و بازار است و ۷۰درصد خریداران ما سرمایه داران و همان دلالان هستند که ذینفع می‌شوند و بازار را در دست دارند در حالی که کارخانه زیان می‌کند و بدهی‌های زیادی به قطعه سازان دارد در این شرایط دلالان تنها ذینفعان باشند منطقی نیست. بارها پیشنهاد شده خودرو در حاشیه بازار به فروش برسد اما مورد استقبال از سوی مسولین قرار نگرفته است».

ثبات قیمت با اخذ مالیات و فروش خودرو در حاشیه بازار

دبیر انجمن خودرو سازان با اشاره به اینکه باید از تجربه‌های گذشته مورد استفاده قرار داد اضافه کرد: « باید از تجربه دهه ۷۰ استفاده کرد و تنها راه حذف دلالان آن است که خودرو در حاشیه بازار به فروش برسد. چرا که در دهه ۷۰ مانند حال اختلاف قیمت بازار و کارخانه را پیش رو داشته ایم، در آن زمان شورای اقتصاد مصوب کرد که خودرو در حاشیه بازار به فروش برسد. اگر به خودرو ساز این اجازه داده شود که زمانی که پیش فروش می‌شود و خریدارانی که نوبتشان شد، با قیمت بازار خودروی خود را تحویل بگیرند ۷۰ درصدی که برای سود آوری خودرو خریداری می‌کنند از میان برداشته می‌شوند.» او در این زمینه اضافه کرد: «۷۰درصدی که برای سودآوری وارد این عرضه می‌شوند از میان برداشته می‌شوند تقاضا کم می‌شود و عرضه زیاد چرا که درحال‌حاضر هر خودرو ساز ۲هزار خودرو تولید می‌کند. با وجود افزایش عرضه تقاضا کم نشده. اما در صورتی که خودرو در حاشیه بازار به فروش برسد تقاضا برای آن دست از خودرو‌ها کاهش پیدا می‌کند و منجر به کاهش قیمت بازار نیز می‌شود. به عنوان مثال اگر پراید در بازار ۶۰ میلیون تومان باشد با فروش در حاشیه بازار به۵۰ میلیون تومان هم می‌رسد. حتی کسانی که با قیمت‌های بالا خریداری کرده‌اند از ترس کاهش قیمت حاضر به عرضه خودرو‌های خود به بازار می‌شوند در این صورت ما شاهد کاهش قیمت خودرو خواهیم بود.

فاطمه صفری