کالبد شکافی واردات خودرو سواری

اقتصادتهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، مقوله واردات خودرو سواری را کالبد شکافی و آسیب شناسی کرد.

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز با اعلام این مطلب که هدف اصلی این گزارش تجزیه و تحلیل و شناسایی آسیب ها و چالش های موجود در واردات خودروهای سواری است افزود: نتایج به دست آمده نشان می دهند سهم ارزش دلاری واردات خودرو در پایان سال 1392 حدود 6 درصد از ارزش واردات دلاری کل کشور بوده هر چند که سهم وزنی واردات خودرو از وزن کل واردات کشور طی سال های 1389 تا پایان سال 1392 همچنان زیر یک درصد از واردات کل کشور است. به علاوه در سال 1392 واردات خودرو سواری به بیش از 78 هزار دستگاه رسیده که نسبت به سال 1391 بیش از 74 درصد رشد داشته است. از منظر درصد تغییرات ارزش دلاری نسبت به سال قبل نیز این رقم قابل توجه است به طوری که در سال 1392 ارزش دلاری واردات خودرو نسبت به سال 1391 بیش از 174 درصد رشد داشته و این بدان معناست که درآمد دولت که از ناحیه حقوق ورودی اخذ می شود در واردات خودرو افزایش قابل توجهی یافته است.

با توجه به ضعف ها و چالش هایی که بازار تولید خودروهای داخلی دارند و ضعف آنها در تامین نیاز مصرف کنندگان و مشکلات کیفیت تولید آنها، واردات خودرو سود و منافع بالایی برای عده ای از واردکنندگان خودرو داشته است. تخصیص ارز مبادله ای برای واردات خودرو و عدم کنترل قیمت فروش خودروهای وارداتی توسط سازمان های ذی ربط و سوء استفاده واردکنندگان از این خلا و فروش آنها با ارز آزاد منجر به ایجاد رانت برای آنها شده است.

شرکت ها و واردکنندگانی طی سال های 1390-1392 هر ساله بیش از 1000 دستگاه خودرو وارد کرده اند. از طرفی در سال 1392 بیش از 57 درصد واردات خودرو توسط 17 شرکت، در سال 1391 بیش از 25 درصد واردات خودرو توسط 6 شرکت و در سال 1390 حدود 69 درصد واردات خودرو توسط 7 شرکت صورت گرفته است.

شایان توجه است که علی رغم احصای موارد فوق، واردات خودرو در سنوات اخیر روند با ثباتی نداشته و به فراخور زمان به صورت های مختلف از جمله واردات با شناسنامه، واردات با کارت بازرگانی، واردات در مقابل صادرات از طریق اشخاص مربوط به نمایندگی رسمی، واردات توسط اشخاص مورد تایید با استناد به پیش فاکتور خاص، واردات از طریق جانبازان، سهمیه مربوط به ساکنان برخی جزایر جنوبی و… متغیر بوده و همین امر به بی ثباتی شرایط بازار و ایجاد انحصار در مواقع خاص منجر شده است.

به عبارت دیگر قوانین و مقررات مربوط به واردات خودرو از ثبات نسبی برخوردار نبوده و همین تغییر ضوابط و سیاست ها می تواند زمینه ساز بی ثباتی در بازار، ایجاد رانت برای عده ای از واردکنندگان و تغییرات غیرمنطقی قیمت ها شود.

بر اساس این گزارش:

1- در سال 1392 حدود 76 هزار دستگاه خودروی سواری با ارزش تقریبی 6/1 میلیارد دلار به کشور وارد شده و این رقم در سال های 1389 تا 1391 سالیانه حدود 40 هزار دستگاه با ارزش تقریبی سالیانه حدود یک میلیارد دلار و در مجموع طی 4 سال 1389-1392 ارزش واردات خودرو تقریبا 4/4 میلیارد دلار بوده است. هر چند واردات خودروی سواری در سال 1390 نسبت به سال 1389 حدود 8 درصد (8-%) کاهش داشته است، ولی به دلیل حاشیه سود مناسب این بازار آمار سال های 1391 و 1392 واردات خودرو بیش از 13 و 74 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش داشته است.

-درصد تغییرات ارزش دلاری نسبت به سال قبل در سال 1392 رقم قابل توجهی است به طوری که در سال 1392 ارزش دلاری واردات خودرو نسبت به سال 1391 بیش از 174 درصد رشد داشته است و این بدان معناست که درآمد دولت در ذیل فصل 87 با عنوان وسایل نقلیه زمینی غیر از نواقل روی خط راه آهن یا تراموا و اجزا و قطعات و متفرعات آنها از قسمت 17 با عنوان وسایل نقلیه زمینی، هوایی، آبی و تجهیزات ترابری مربوط به آنها قراردارد، افزایش قابل توجهی یافته است.

3- هر چند رویه حاکم بر واردات خودرو مستند به آیین نامه ضوابط فنی واردات خودرو (مصوب 01/04/1382) با اصلاحات والحاقات بعدی، قانون حمایت از مصرف کننده خودرو (مصوب 23/03/1386) و آیین نامه اجرایی آن (مصوب 01/08/1388) و اصلاح آیین نامه ضوابط فنی واردات خودرو (مصوب 16/11/1390) است با این حال مقررات مربوط به واردات خودرو و برخی تصمیمات از جمله عدم اجازه ثبت سفارش خودروهای بالای 2500 سی سی در سنوات اخیر زمینه ساز بروز بی ثباتی در بازار بوده و سبب ایجاد رانت برای عده ای از واردکنندگان و تغییرات غیرمنطقی قیمت ها شده است.

4- در سال 1392 بیش از 21 درصد واردات خودرو توسط 11 شرکت، در سال 1391 بیش از 22 درصد واردات خودرو توسط 9 شرکت و در سال 1390 حدود 40 درصد واردات خودرو توسط 7 شرکت صورت گرفته است.

5- بررسی آمار واردات خودرو در سنوات اخیر نشان می دهد بیشترین تعداد و ارزش واردات خودرو از کشور امارات متحده عربی بوده است و بعد از آن کشورهای چین، کره جنوبی، کویت و عمان قرار دارند.

6- می توان نتیجه گرفت بیشترین واردات خودرو به خودروهای با حجم سیلندر (قدرت موتور) 1500 تا 3000 سی سی مربوط است. با توجه به این که نرخ حقوق ورودی اسمی (بجز مالیات بر ارزش افزوده) برای خودروهای با قدرت موتور 1500 تا 3000 سی سی با خودروهای با قدرت موتور 1000 تا 1500 سی سی یکسان و معادل 40 درصد بوده، واردات خودروهای با قدرت موتور 1500 تا 3000 سی سی برای فروشنده سود بیشتری داشته است.