نقش سواد رسانه‌ای در ارتقاء رویکردهای “شهروند رسانه” در جامعه

اقتصادتهران: مولفه‌های سواد رسانه ای “درک و آگاهی از محتوای پیام، انتخاب آگاهانه، رویکرد انتقادی به پیام‌ها و قدرت تجزیه و تحلیل در حوزه رسانه” نقش موثری در ارتقاء رویکرد شهروندانی مسوول و آگاه جامعه دارد.

برخورداری از سواد رسانه‌ای گامی مهم و ارزشمند جهت نقش آفرینی در حوزه پلتفرم‌های اجتماعی است که زمینه ساز تحولی عظیم در عرصه رسانه شده است و هر کاربری می‌تواند با حضور در فضای مجازی به عنوان یک شهروند رسانه نسبت به تولید محتوا اقدام کند.

با توجه به این امر مهم که رویکرد سواد رسانه‌ای موضوع جدیدی نیست اما مهمترین مسئله قابل توجه فراهم شدن زمینه ظهور رسانه های قابل دسترس سبب شده هر شخصی با داشتن یک تلفن همراه هوشمند به عنوان یک شهروند رسانه در حوزه های مختلف با رویکردی متفاوت در سطح جامعه فعالیت کند.

همچنین در سطح جهان امروزه بدون هیچ محدودیتی و به واسطه سرعت بخشیدن به دسترسی افراد در سطوح سنی مختلف به منابع اطلاعاتی موجب این شده که مردم در معرض هجمه ای از اطلاعات درست، نادرست، خوب، زشت، هیجانی و …قرار بگیرند و برخی مواقع شاهد این هستیم که افراد به صورت خودکارآمد عمل می کنند از این رو داشتن قوه تحلیل و تشخیص علاوه بر فهم ذاتی نیازمند آموزش‌های لازم در حوزه سواد رسانه‌ای است.

خوشبختانه ترویج فرهنگ سواد رسانه‌ای در قالب رویکرد آموزش محور و تاثیر گذار در حوزه شبکه‌های اجتماعی از مدارس آغاز شده و ضروری است در برنامه‌های راهبردی به سواد رسانه‌ای دیجیتال نیز توجه ویژه شود.

عدم آگاهی به علم رسانه پیامدهای جبران ناپذیر “تهدید سایبری” را به دنبال دارد و باید برای حمایت و تقویت از مهارت‌های سواد رسانه‌ای با بهره مندی از آموزش مدرن نحوه کسب اطلاعات و کارکرد ابزارهای موجود از قبیل “وب سایت‌های خبری، مطبوعات، شبکه‌های اجتماعی و …” به کار آموزها، آموزش‌های لازم داده شود.

تحقق این موضوع مستلزم فراگرفتن مولفه‌های سواد رسانه‌ای”درک و اگاهی از محتوای پیام‌های رسانه‌ای، انتخاب آگاهانه، رویکرد انتقادی به پیام‌ها و قدرت تجزیه و تحلیل پیام‌ها” است که می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای مقابله با جنگ نرم و… ” موثر واقع شود.

با درک محتوای پیام‌های رسانه ای از چگونگی ایجاد و اهداف پیام های رسانه ای آگاه خواهیم شد تا قادر به کشف پیام های پیچیده موجود در محتوای شبکه های اجتماعی و سایر رسانه ها شویم و از حالت مصرفی خارج شده و از رسانه ها به صورت هوشمندانه بهره لازم را برد.

یکی از مولفه‌های دیگر سواد رسانه‌ای آگاهی از اهداف پنهان پیام‌های رسانه‌ای است که هوشیاری مخاطب را برای تفسیری درست از عملکرد رسانه‌ها بر می‌انگیزد تا آگاهی لازم در خصوص انتشار مطلب “چه پیامی با چه هدفی و با چه موقعیتی منتشر شده” داشته باشیم.

 انتخاب آگاهانه پیام‌های رسانه‌ای را نیز می‌توان یکی از مولفه‌های مهم در حوزه رسانه برشمرد که مخاطبان می‌توانند پیام‌های مورد علاقه خود را از میان رسانه‌های مختلف بر اساس عقاید، بینش و باورهایشان انتخاب کنند تا تحت تاثیر رویکرد گزینشی و تبلیغات رسانه‌های معاند قرار نگیرند.

 نگاه انتقادی به پیام‌های رسانه‌ای یعنی از مصرف کننده منفعل به یک فعال نقاد و تحلیلگر تبدیل شویم تا از مقاصد پنهان رسانه‌ها آگاه لازم را کسب کنیم.

با این توانایی اهدافی را که در پس گفتارها و تصاویر رسانه‌ای جهت القای ارزش و ایدئولوژی خاصی نهفته است، تشخیص خواهیم داد.

همچنین تجزیه و تحلیل درک پیام‌های رسانه‌ای ضمن افزایش آگاهی از پیام‌های شبکه‌های اجتماعی در جامعه سبب ارتقاء رویکرد شهروندانی مسئول، آگاه و تحلیل گر می‌شود.

حبیب حمزه؛ کارشناس رسانه