قدرت‌نمایی صنعت نفت ایران از غرب کارون تا عسلویه

اقتصادتهران: افزایش تولید ایران از میادین مشترک نفتی و گازی در سال‌های اخیر آنچنان قدرتمند بوده که تولید نفت در غرب کارون ۵ برابر شده و تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی نیز رشد بیش از ۱۰۰ درصدی را نشان می‌دهد.

روی کار آمدن دولت یازدهم و بازگشت بیژن زنگنه  به عنوان وزیر نفت به دولت، ‌با مذاکرات ایران و ۵+۱ برای حل و فصل پرونده هسته‌ای همراه بود.

این موضوع اگر چه برای تمامی بخش‌های کشور از سیاسی گرفته تا اقتصاد اهمیت داشت اما بیش از هر چیز بر صنعت نفت سایه انداخته بود. بعد از ۶ قطعنامه شورای امنیت علیه ایران، ‌تولید و صادرات نفت ایران کاهش پیدا کرد اما زنگنه قول داده بود بلافاصله بعد از برداشته‌شدن تحریم‌ها،‌ تولید نفت را افزایش داده و صادرات را به روزهای پیش از تحریم باز می‌گرداند.

این در شرایطی بود که عدم دسترسی ایران به تکنولوژی روز دنیا در سال‌های تحریم،‌ شرایط تولید را سخت کرده و از سوی دیگر ایران در میادین مشترک نیز از همسایگان جا مانده بود.

البته بیشترین تمرکز در میادین مشترک مربوط به میدان گازی پارس جنوبی و میادین نفتی غرب کارون بود. قطر و عراق در این میدان با تکیه بر توان شرکت‌های بزرگ دنیا مشغول برداشت بودند و از یک سو نبود تکنولوژی و از سوی دیگر مشکلات صادراتی باعث شده بود تا تولید ایران کمتر از رقبا باشد. بنابراین منطقی بود که اولین گام بعد از برداشته‌شدن تحریم‌ها،‌ افزایش تولید و بازیابی بازارهای صادراتی ایران باشد.

همین اتفاق نیز افتاد. ایران ظرف چند ماه بعد از اجرایی‌شدن برجام،‌ تولید نفت خود را تا مرز ۴ میلیون بشکه در روز افزایش داد و صادرات نیز به بالای ۲ میلیون بشکه در روز بازگشت. هر چند که با تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه صنعت نفت ایران،‌ صادرات نفت کاهش پیدا کرده اما تولید از میادین نفتی مشترک با قوت ادامه دارد.

تا آنجا که ظرفیت تولید نفت خام از میادین مشترک غرب کارون شامل آزادگان شمالی و جنوبی، یادآوران، یاران شمالی و جنوبی از ۷۰ هزار بشکه در روز در مرداد سال ۱۳۹۲ به حدود ۳۵۰ هزاربشکه در روز در پایان سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است. تکمیل و بهره‌برداری از ردیف‌های فرآورشی طرح افزایش ظرفیت فرآورش نفت خام در حوزه غرب کارون جمعاً با ظرفیت فرآورش نفت‌خام به میزان ۱۶۵ هزار بشکه در روز از دیگر دستاوردهای دولت در این منطقه به شمار می‌رود.

از سوی دیگر ساخت خط لوله گوره – جاسک نیز آغاز شده که قرار است نفت خام تولید شده در غرب کارون را به بندر جاسک در سواحل مکران برای صادرات انتقال دهد.

علاوه بر میادین غرب کارون،‌ سایر میادین مشترک نفتی نیز پیشرفت قابل توجهی در تولید داشته‌اند. به طور مثال تولید نفت از میدان مشترک آذر در واپسین روزهای سال ۹۵ آغاز شد و روند افزایشی تولید از این میدان نیز ادامه دارد تا آنجا که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا پایان سال جاری تولید روزانه از این میدان به ۶۰ هزار شکه در روز خواهد رسید.

همچنین آغاز تولید نفت خام از لایه نفتی پارس جنوبی نیز دستاوردی مهم به شمار می‌رود. راه‌اندازی تاسیسات متحرک فرآورش تولید نفت در خلیج‌فارس و آغاز تولید از لایه نفتی میدان پارس جنوبی از فروردین ۱۳۹۶ در حالی انجام شد که طرف قطری سال‌ها از این لایه نفتی برداشت کرده بود. اکنون نیز قرار است توسعه این میدان با هدف افزایش برداشت در قالب قراردادهای جدید نفتی صورت گیرد.

اما این تمام ماجرا نیست. علاوه بر نفت، ‌تولید گاز ایران نیز رکورد جدیدی را به ثبت رساند. در این سال‌ها با تکیه بر افزایش تولید گاز،‌ خوراک پایداری برای پتروشیمی‌ها تامین شد و بازار جدیدی نیز برای صادرات گاز ایران گشوده شد تا ایران از دو مسیر به عراق گاز صادر کند.

افزایش تولید گاز از بزرگترین میدان مشترک گازی جهان از ۲۸۵ میلیون متر مکعب در روز در پایان سال ۹۱ به ۴۷۴ میلیلون متر مکعب در اسفند ۹۵ رسید. اما نقطه عطف توسعه پارس جنوبی را باید در بهار سال ۹۶ جستجو کرد. در آن زمان ۵ فاز پارس جنوبی به صورت همزمان توسط رئیس جمهوری به بهره‌برداری رسید تا تولید از این میدان به ۵۵۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش پیدا کند. این رقم در پایان سال گذشته به ۶۰۰ میلیون متر مکعب در روز رسید و اکنون ایران توانسته به تولید قطر برسد و حتی از آن پیشی بگیرد و امیدوار باشد عقب‌ماندگی سال‌های گذشته را در آینده جبران کند.

این افزایش تولید مدیون راه‌اندازی فازهای ۱۲، ۱۵ و ۱۶، ۱۷ و ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱، بخشی از فاز ۱۳، بخشی از دریایی فاز ۱۴، بخشی از فازهای ۲۲، ۲۳ و ۲۴ جمعاً معادل ۱۴ فاز استاندارد از سال ۱۳۹۲ تاکنون است.

همچنین به مدار آمدن کامل پالایشگاه‌های گاز فازهای ۱۳ و ۲۲ تا ۲۴ (۸ واحد) با ظرفیت خروجی ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز در سال ۱۳۹۷ و بهره‌برداری از ۶ سکوی دریایی و چاه‌های مربوطه با ظرفیت تولید ۸۵ میلیون مترمکعب در روز  از دستاوردهای دیگر این سال ها در دولت یازدهم و دوازدهم در میدان گازی پارس جنوبی به شمار می‌آید.

از سوی دیگر تا پایان امسال، فازهای ۲۲ تا ۲۴ و ۱۳ و بخش دریایی فاز ۱۴ تکمیل خواهد شد و به میزان ۸۵ میلیون مترمکعب در روزگار جدید به تولید این فازها اضافه خواهد شد. با راه‌اندازی فازهای جدید پارس جنوبی، میزان تامین گاز کشور از این میدان از ۳۹ درصد در سال ۱۳۹۱ به ۵۴ درصد در سال ۱۳۹۵ و ۶۳ درصد در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است.