ضرورت مدیریت اضافه ‌برداشت‌ بانک ها

اقتصادتهران: تصمیم جدید بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ اضافه برداشت بانک‌ها از ٣۴ به ١٨ درصد، تصمیم مناسبی برای تعادل در بازار پول است و جزئی از حلقه‌هایی است که در بخش‌نامه‌ای که بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ کرده، می‌تواند شرایط بازار را بهتر کند.

البته موضوع اضافه‌ برداشت‌ها صرف‌نظر از نرخش در هیچ شرایطی خوب نیست و باید حتما مدیریت و نظارت شود و اجازه اضافه‌ برداشت داده نشود؛ اما در شرایط موجود کاهش آن به ١٨ درصد تصمیم مناسب و رو به جلویی است. حتی به دلیل اینکه اختیار این موضوع با بانک مرکزی است، نه ذخایر این نهاد پولی کاهش می‌یابد و نه قدرت بانک مرکزی پایین می‌آید. از‌آنجا‌که بانک مرکزی در بخش  نظارتی و سیاست‌گذاری اشراف کامل دارد، کاهش این نرخ تأثیری در قدرت بانک مرکزی ندارد. این در حالی است که بانک مرکزی از ابزارهای لازم و کافی برخوردار است که اجازه اضافه‌ برداشت ندهد. البته پیشنهادی که در کانون بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی داده شد، این بود که این نرخ حالت پلکانی داشته باشد و با عدد ثابت نباشد؛ اما فعلا به این شکل تصمیم گرفته شده است. در تصمیم این کانون هم مدت تأثیر داشت و هم ریسک بانک‌ها و شرایطی که منجر به اضافه‌ برداشت‌ها می‌شد، دخالت داشت. اکنون هم این اقدام بانک مرکزی تصمیم درستی است و نتایج مثبتی به همراه دارد؛ چون علامتی که قبلا به نرخ داده می‌شد، برای کشش ٣٣ و ٣۴ درصدی اکنون وجود دارد؛ یعنی وقتی بانکی بتواند در شرایط اضطراری با نرخ ١٨ درصد کسری شبانه خود را جبران کند، کسری کوتاه‌مدت را هم می‌پوشاند و دلیلی ندارد برای بازار با نرخ‌های بالا باشد و این علامت خوبی است. البته مهم‌تر از اینها شکاف نقدینگی بانک‌هاست که باید توجه شود. در بحث اضافه ‌برداشت اگر نرخ را به‌عنوان نرخ قطعی در نظر بگیریم، طبیعی است که تأثیراتی هم داشته باشد.

جریمه نیز تأثیری در متغیرهای اقتصادی ندارد و فقط ابزاری تنبیهی است تا بانک‌ها مدیریت منابع و مصارف را داشته باشند؛ اما موضوع مهمی که در این بخش وجود دارد، این است که بانک‌ها خودشان بتوانند با مدیریت درست مصارفشان، تعادل بین منابع و مصارف را در بلندمدت حفظ کنند و این مسئله مهمی است؛ یعنی خود‌تنظیمی ‌در بانک‌ها اهمیت زیادی دارد؛ چرا‌که سیستم بانک باید خود‌انتظام باشد. به این مفهوم که بانک‌ها به‌عنوان واحدهای اقتصادی که عاقلانه رفتار می‌کنند، تعادل بین منابع و مصارف را در بلندمدت مدیریت می‌کنند و دنبال این هستند که تعادل برقرار شود. اغلب تکانه‌هایی در کوتاه‌مدت و مقطعی ممکن است ایجاد شود. این در حالی است که در دنیا وام‌دهنده آخری وجود دارد که سیستمی مثل بانک مرکزی در مواردی کمک می‌کند تعادل بانک حفظ شود و به حالت طبیعی برگردد؛ اما اگر کسری مزمن وجود داشته باشد، ساختارهای مالی بانک دچار مشکل می‌شود و باید برای آن فکری کرد.

کوروش پرویزیان؛ رئیس کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی