سبک زندگی اشتباه عامل کبد چرب است

اقتصادتهران: عضو انجمن گوارش و کبد ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: تغذیه نامناسب، ورزش نکردن و کم تحرکی، با ابتلای کبد چرب ارتباط مستقیم دارد؛ بنابر این بررسی سبک زندگی بیماران مبتلا، حائز اهمیت است.

دکتر مهدی صابری فیروزی؛ فوق تخصص گوارش و کبد روز پنجشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: به همین علت است که کبد چرب بیش از اینکه یک بیماری باشد، مسئله ای اجتماعی است.

کبد چرب، تجمع بیش از حد چربی در کبد است؛ بدین معنا که ممکن است در حالت عادی میزان چربی کبد، پنج درصد باشد ولی گاهی از این میزان، بیشتر می شود و به ۳۰ تا ۴۰ درصد نیز می رسد و در نتیجه تجمع بافت چربی در سلول های کبد ایجاد می شود.

این بیماری از نوع بیماری های داخلی است و نحوه تغذیه و چاقی افراد در آن تاثیر بسیار دارد و همچنین بیماری شایع در جامعه است به طوری که حدود ۳۰ درصد از افراد ممکن است کبد چرب داشته باشند که مهمترین علت آن افزایش وزن، دیابت و مصرف برخی داروهاست.

این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد:‌ مبتلایان به کبد چرب ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و فقط سنگینی و درد خفیفی را در قسمت راست شکم احساس کنند و چون علامت مهمی ندارد ممکن است ناشناخته باقی بماند. فردی که این بیماری را دارد ممکن است خودش از آن بی اطلاع باشد و از این جهت گاهی افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند دچار نارسایی کبد می شوند.

وی اضافه کرد: کبد چرب به طور مستقل بیماری محسوب نمی شود و علامتی از بیماری های زمینه ای دیگر از جمله چاقی، فشار خون، عدم فعالیت و رژیم غذایی نامطلوب است و در مواردی هم که بیمار، چاق نیست و یا دیابت ندارد ممکن است بیماری های داخلی، اختلالات هورمونی، متابولیک یا عفونت های ویروسی و مصرف داروها باعث ایجاد کبد چرب می شود.

این فوق تخصص گوارش و کبد با تاکید بر اهمیت تشخیص به موقع بیماری و تشخیص علل کبد چرب گفت: اینکه آیا کبد چرب عارضه مهمی است یا خیر باید گفت هم می تواند خطرناک باشد و هم نه و این موضوع بستگی دارد به اینکه علت آن چه باشد و چطور پیشرفت کند. گاهی کبد چرب به نارسایی کبدی و سرطان کبد هم منجر می شود ولی اگر قند و وزن افراد کنترل شود، خطرناک نخواهد بود و نباید در این خصوص ترس ایجاد شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: اصطلاح کبد چرب در کشورهای غربی با کشور ما تفاوت هایی دارد؛ در غرب علت کبد چرب غالبا مصرف مشروبات الکلی است ولی در ایران اصطلاح کبد چرب غیرالکلی مطرح است.

** مبتلایان به کبد چرب، اغلب کارمند هستند

این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: براساس بررسی ها و میزان مراجعات در مورد بیماری کبد چرب باید گفت این بیماری در بین شاغلان و کارمندان پشت میز نشینی که معمولا زمان صرف ناهار را در محل کارند و تحرک و فعالیت کمتری دارند به مراتب بیشتر است.

صابری فیروزی، در مورد سبک های تغذیه ای اظهارکرد: غذاهای ایرانی معمولا پرکالری هستند و باید دقت کرد که غذای مصرفی، چرب نباشد، همچینن حجم غذا، کم و میزان کالری دریافتی مورد توجه باشد؛ به عنوان نمونه مصرف نوشابه یکی از علل کبد چرب است چون قند بالایی دارد و میزان کالری دریافتی آن زیاد است.

وی ادامه داد: هر میزان انرژی که از طریق غذا وارد بدن می شود، بخشی از آن استفاده شده و بخشی دیگر ذخیره می شود و انرژی ذخیره شده در کبد، ماهیچه و پوست به مدت طولانی باقی می ماند حال با فرض اینکه روزانه ۱۰کیلوکالری در بدن ذخیره شود، در یک سال مقدار انرژی ذخیره شده زیادی در بدن باقی می ماند.

صابری فیروزی درخصوص تاثیر مصرف الکل بر کبد چرب اظهار کرد: کسانی که کبد چرب دارند مطلقا نباید مشروبات الکلی مصرف کنند چراکه مصرف الکل احتمال ابتلا به کبد چرب را چندین برابر می کند .

وی گفت: خوشبختانه بیماری کبد چرب الکلی (کبد چرب که به دلیل مصرف مشروبات الکلی باشد) در کشور کم است و طبق آماری که از میان بیمارانی که دچار نارسایی کبد هستند، موجود است، در میان خانم ها یک درصد و در مورد آقایان چهار درصد از این افراد مصرف کننده الکل بودند.

** کسانی که کبد چرب دارند مراقب قلب و عروق باشند

صابری فیروزی تاکید کرد: کسانی که کبد چرب دارند مراقب قلب و عروق باشند چرا که این عوامل بیشتر باعث مرگ این افراد می شود و کسی که کبد چرب دارد باید فشار خون، چربی، قند خون نیز مورد آزمایش و بررسی قرار گیرد.

وی خاطرنشان کرد: یک سوم از مراجعان و بیماران کبد چرب، بیماری پیشرفته دارند و دچار نارسایی کبدی می شوند؛ این افراد ممکن است که در گذشته چاق بوده یا سابقه فشارخون و یا دیابت در خانواده را داشته باشند.

وی در ادامه گفت: علل مرگ در میان افرادی که کبد چرب دارند ابتدا آنان به بیماری های قلبی و عروقی، سپس سرطان های خارج از کبد از جمله سرطان روده، لوزالمعده، مری و معده و حتی سرطان های غیرگوارشی و سومین علت مرگ، کبد چرب است.

صابری فیروزی اظهار کرد: انجمن چاقی و دیابت اروپا و به طور کلی در راهنمای بالینی اروپایی توصیه کرده است که افراد بالای ۵۰ سال برای کبد چرب بررسی شوند، همچنین کسانی که چاقی، دیابت و یا اختلال در آزمایش کبدی دارند نیز از نظر کبد چرب باید مورد بررسی قرار گیرند.

** سه تا چهار ساعت در هفته ورزش کنید

صابری فیروزی درباره تاثیر ورزش وتحرک بدنی به عنوان اقدامی شایسته برای پیشگیری از کبد چرب افزود: به افراد توصیه می شود سه تا چهار ساعت در هفته ورزش کنند و یا پنج روز در هفته روزی نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشند که البته لازم نیست نیم ساعت به طور یک جا باشد بلکه می تواند در طول روز به طور متناوب انجام شود.

وی ادامه داد: افرادی که کبد چرب دارند به تدریج ورزش را در برنامه روزانه خود اضافه کنند و نکته مهم این است که اگر کسی ورزش کند اما وزنش کاهش پیدا نکند، باز هم کبد چرب او بهبود خواهد داشت در واقع به دلیل فعال شدن متابولیسم بدن ، چربی کبد پاک می شود.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران پیشنهاد داد که برای نهادینه سازی ورزش در جامعه، دولت به ورزش، یارانه یا سوبسید دهد تا به دلیل هزینه های بالای باشگاه ها و اماکن ورزشی، ورزش کردن برای افراد جامعه مسئله ساز نباشد.

صابری فیروزی با تاکید بر اهمیت تغذیه در امکان ابتلا به بیماری ها گفت: ممکن است ژنتیک خیلی از بیماری ها در بدن ما باشد ولی نحوه زندگی موجب بروز بیماری می شود و در واقع خیلی از ژن بیماری هایی که در نسل های قبل خاموش بوده است در نسل جدید ممکن است فعال شود. در مورد موضوع تغذیه، واقعاً در خانواده های ما رقابت وجود دارد و همه سعی دارند تا مهمانی های مفصل با سفره های رنگین برگزار کنند.

این فوق تخصص کبد و گوارش اظهار کرد: طرح های ملی زیادی درباره شیوع بیماری ها انجام شده و بهتر است تا درخصوص درمان نیز طرح هایی اجرا شود و با شناسایی افرادی که کبد چرب دارند، برنامه سبک زندگی شامل تغذیه و ورزش ارائه و نتیجه نیز پیگیری شود اما چنین طرح هایی تاکنون نداشتیم که البته اجرای این نوع طرح ها بسیار مشکل است.

صابری فیروزی با تاکید بر اینکه فرهنگ سازی تاثیر بسیار زیادی در کنترل خطر بیماری ها دارد، افزود: اگر بتوانیم از دبستان ها و دبیرستان ها فرهنگ سازی کنیم تا مردم رژیم غذایی را رعایت کنند و فعالیتشان را بیشتر کنند، این امر ریال قطعاً می‌تواند مؤثر باشد چراکه خیلی از اینها نیاز به دارو ندارند و با اصلاح سبک زندگی درست می شود.

وی بهترین و مؤثرترین درمان مبتلایان به کبد چرب را فعالیت ورزشی و رژیم غذایی دانست و گفت: من به بیمارانم می‌گویم که داروها در صورتی مؤثر است که رژیم غذایی درست داشته باشند و ورزش کنند چون ورزش به اضافه رژیم غذایی خیلی خیلی مؤثر است تا اینکه ما بخواهیم دارو بدهیم.

صابری فیروزی اضافه کرد: ما باید به صورت ملی به مشکل کبد چرب نگاه کنیم و از نظر تغذیه رعایت کنیم یعنی به جای غربالگری بیماری و سونوگرافی افراد، بهتر است که رژیم غذایی مان را درست کنیم، میزان کالری غذاهایمان را تنظیم کنیم، ورزش کنیم و امکانات ورزشی را برای افراد فراهم کنیم؛ اینها کارهایی هستند که هم از کبد چرب پیشگیری می‌کند و هم از مسائل قلبی و سرطان ها جلوگیری می‌کنند و بدین صورت ما با یک تیر چند هدف را دنبال می کنیم.

این فوق تخصص کبد و گوارش اظهار کرد: تبلیغاتی راجع به داروهای گیاهی می‌شود که هنوز ثابت نشده است که آیا بر کبد چرب مؤثر هستند یا خیر. آن چه که راجع به تبلیغات دارویی وجود دارد ممکن است مبتنی بر منافع اقتصادی باشد که در خیلی از موارد شرکتی که دارو می‌سازد باید تبلیغ کند ولی اینکه چقدر این داروها مؤثر است مهم است؛ در رابطه با کبد چرب دارویی که مؤثر باشد هنوز اثبات نشده است و در این خصوص مردم باید اطلاعات و آگاهی خود را بالا ببرند و فریب تبلیغات را نخورند.

صابری فیروزی تصریح کرد: بیماری کبد چرب نباید بزرگ شود که ۳۰ درصد مردم کبد چرب دارند، چرا که اکثر اینها خیلی راحت کنترل می‌شود و نباید در جامعه استرس ایجاد شود و ضروری است تا بیشتر به سمت پیشگیری و تشویق به فعالیت و کنترل عواملی مانند قند، چربی و فشار خون برویم.