زلزله کاهش نرخ سود بانکی در بازار ارز

اقتصادتهران: کارشناسان معتقدند نرخ ارز مدت زمان بسیاری است که پایین مانده و آمادگی جهش مجدد را به دلیل تورم انباشته شده طی چهار سال گذشته دارد و به همین خاطر می‌توان انتظار هر اتفاق ناگواری را در اقتصاد ایران داشت.

بانک مرکزی با تاکیدبراینکه دیگر بانک‌ها با چالش موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز مواجه نیستند و نرخ تورم به کمتر از ۱۰ درصد رسیده است، بخشنامه جدید خود را درخصوص ثبات نرخ سود سپرده‌های بانکی به بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ابلاغ کرد که براساس این دستورالعمل از ابتدای روزشنبه( ۱۱شهریور ۹۶) بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری موظفند نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار یک ساله را که برابر ضوابط اعلامی در بخشنامه شماره ۱۱۶۵۹۵ مورخ (۱۴ تیرماه ۹۵) حداکثر ۱۵ درصد سالانه اعلام شده بود، به طور دقیق رعایت کنند و همچنین نرخ سود علی‌الحساب مذکور برای سپرده‌های کوتاه‌مدت عادی (روز شمار) حداکثر۱۰ درصد سالانه است. به محض ابلاغ بخشنامه بانک مرکزی، نظریه و دیدگاه‌های متفاوتی از سوی کارشناسان و پژوهشگران اقتصادی درخصوص سیاست دولت دوازدهم درجهت ابلاغ این دستورالعمل مطرح شد و هر یک از اقتصاددانان پیش‌بینی خود را از واکنش بازار نسبت به کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی اعلام کردند و منتظر ماندند که بازارهای سرمایه‌ای نسبت به کاهش نرخ سود بانکی چه واکنشی از خود نشان می‌دهند.

سناریوی اول 

برخی از کارشناسان اقتصادی براین باور بودند که دولت دوازدهم در ابتدای کار خود تک نرخی کردن ارز را نسبت به کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی متناسب با نرخ تورم ۹ درصدی دراولویت قرارداده است که با توجه به شرایط  فعلی بازار از جمله محدود بودن درآمدهای ارزی کشور و تقریبا خالی بودن خزانه بانک مرکزی از دلار، یکسان‌سازی نرخ ارز خود تورم‌زا است و باعث افزایش سرسام آور نرخ سکه، طلا و دلار در بازار آزاد می‌شود. به‌عقیده این کارشناسان در یک لحظه نمی‌توان دو ساختار بازار ارز و نظام بانکی را جراحی کرد، زیرا جراحی همزمان آن‌ها مشکلات اقتصادی کشور را دو چندان خواهد کرد، لذا دولت دوازدهم برای یک بازه زمانی بسیار کوتاه‌مدت باید بازار ارز را مدیریت کند و اجازه ندهد که نرخ دلار به‌ هیچ عنوان افزایش پیدا کند و سپس به‌صورت دستوری نرخ سود بانکی را کاهش دهد، به عبارت ساده‌تر در این یک‌سالی که دولت درگیر اصلاح نظام بانکی است، نباید اجازه دهد تحت هیچ شرایطی نرخ ارز افزایش پیدا کند، زیرا نرخ ارز مدت زمان بسیاری است که پایین مانده و آمادگی جهش مجدد را به دلیل تورم انباشته شده طی چهار سال گذشته دارد که تورم‌ زا است.دولت بعد از اصلاح نظام بانکی می‌تواند مساله یکسان‌سازی و بالا بردن نرخ ارز را شروع کند، اما اگر این اقدام بدون درنظر گرفتن شرایط فعلی اقتصادی کشور انجام نشود می‌توان انتظار هر اتفاق ناگواری را در اقتصاد ایران داشت.

سناریوی دوم

دیدگاه دومی که از سوی بسیاری از کارشناسان اقتصادی مطرح شد بر این مبنا بود که باتوجه به بازدهی ۶٫۷ درصدی بازار سرمایه در نیمه نخست سال جاری، احتمال حرکت سپرده‌ها به سمت بازار سرمایه و بخش واقعی اقتصاد با کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی بسیار زیاد است، لذا کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند باعث رشد بازار سرمایه و افزایش قیمت سهام  و به دنبال آن تحقق رشد مثبت ۸ درصد اقتصادی متناسب با قانون برنامه ششم توسعه شود.

سناریوی سوم 

همچنین دیدگاه سومی که از سوی برخی کارشناسان اقتصادی مطرح شد براین اساس بود که هم‌اکنون حجم بیشتر سپرده‌های بانکی را سپرده‌های بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان تشکیل می‌دهد که این سپرده‌ها بیشتر متعلق به بازنشستگان و دهک‌های متوسط جامعه است، بنابراین احتمال خروج نقدینگی آن‌ها از بانک‌ها و حرکت به سمت بازارهای موازی کاذب چون ارز، طلا و سکه بسیار کم است.

دور زدن بانک مرکزی

پس از ابلاغ بخشنامه جدید بانک مرکزی، بانک‌ها در ۱۱ روز باقی‌مانده از هیچ راهی برای نگهداری سپرده‌ها در نزدخود و دور زدن نرخ‌های جدید سود بانکی فروگذاری نکردند. به‌طوری که در فاصله چند روز مانده به اجرایی شدن دستورالعمل بانک مرکزی در رابطه با نرخ سود بانکی، برخی بانک‌ها در پیامک‌هایی به سپرده‌گذاران خود اعلام کردند که با توجه به ابلاغیه بانک مرکزی در رابطه با نرخ سود سپرده ۱۵درصد تا انتهای هفته جاری، برای تعیین وضعیت حساب‌های خود به بانک مراجعه کرده و وضعیت سپرده‌های کوتاه‌مدت خود را روشن کنند، زیرا از روز شنبه ( ۱۱ شهریور ۹۶) نرخ سود فعلی تعلق گرفته به حساب‌های کوتاه مدت به حداکثر ۱۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. از این رو سپرده‌گذاران می‌توانند این حساب‌ها را جابه‌جا کرده و به مدت‌دار تغییر دهند. همچنین برخی شعب بانکی در تماس با سپرده‌گذارانی که سپرده‌های بیش از ۱۰۰ میلیون تومان داشتند، درخواست مراجعه و تمدید سپرده بلندمدت با نرخ سود ۲۲ تا ۲۳ درصدی کردند که در روزهای آخر هم برخی بانک‌ها به سپرده گذاران خود پیامک دادند که سپرده کوتاه‌مدت شما به بلندمدت تغییر پیدا کرده است که این سپرده‌‌گذاران اجازه برداشت پول از حساب خود را نداشتند و با مشکل مواجه شدند و حتی برخی بانک‌ها به ویژه بانک‌های خصوصی به مشتریان خود وعده افزایش نرخ سود در قالب سپرده‌های ویژه در آینده‌ای نزدیک دادند، اما بازار سکه، طلا و ارز در ۱۴ روز گذشته به شدت تحت تاثیر تصمیم بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی قرار گرفت به طوری که درحال حاضر سکه تمام بهارآزادی یک میلیون و ۲۵۵ هزار تومان فروخته می‌شود که بالاترین قیمت را در سه سال گذشته ثبت کرده است.

تامین کسری بودجه 

درحال حاضر قیمت هر دلار آمریکا در چهار راه استانبول ۳۸۷۹ تومان، هر یورو ۴۸۲۱ تومان و هر پوند انگلیس ۵۰۳۴ تومان است. همچنین هر سکه طرح جدید بهار آزادی یک میلیون و ۲۵۵ هزار تومان فروخته می‌شود. قیمت نیم سکه ۶۶۵ هزار تومان و ربع سکه ۳۸۱ هزار تومان است و هر گرم طلای ۱۸ عیار هم به ۱۲۵ هزار و ۲۹۱ تومان رسیده است، بنابراین روندافزایشی نرخ ارز، سکه و طلا در بازار آزاد حاکی از آن است که از میان سه سناریوی مطرح شده از سوی کارشناسان اقتصادی، تنها دیدگاه اول به اثبات رسید و دیدگاه دوم و سوم مبنی بر حرکت نقدینگی به سمت بازار سرمایه و ماندن سپرده‌ها در بانک‌ها و عدم ورود به بازارهای موازی غلط از آب درآمد، لذا با توجه به وضعیت نابسامان بازار می‌توان این نظریه را اثبات کرد که سیاست دولت برای کاهش دستوری نرخ سود سپرده‌های بانکی و بی توجهی رییس کل بانک مرکزی به افزایش افسار گسیخته نرخ دلار در بازار آزاد، تنها یکسان‌سازی نرخ ارز و به دنبال‌ آن تامین کسری بودجه جاری است.

رکورد پنج ساله‌ قیمت طلا شکست

بازار طلا از اواخر مرداد ماه با شیب افزایشی قیمت‌ همراه شده است، به‌طوری که هر گرم طلای ۱۸ عیار در آخرین روز مردادماه حدود ۱۱۸ هزار تومان قیمت داشت و در روزهای ابتدایی شهریورماه به حدود ۱۲۱ هزار تومان رسید و در نهم شهریورماه بیش از ۱۲۳ هزار تومان فروخته شد و هم اکنون ۱۲۶هزار تومان قیمت دارد. در بازار سکه نیز وضعیتی مشابه بازار طلا وجود دارد و سکه در شهریورماه ۹۶ رکورد پنج ساله قیمتی خود را شکست. سکه تمام طرح جدید در ۱۲ روز ابتدایی شهریورماه ۵۴ هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرد به‌طوری که در اولین روز شهریورماه قیمت سکه تمام یک‌ میلیون ‌و ۲۱۰ هزار تومان بود که در دوازدهم شهریور ماه به یک میلیون و ۲۶۴ هزار تومان و هم اکنون به یک میلیون و ۲۵۵ هزار تومان رسیده است. همچنین نیم سکه با افزایش قیمت ۳۵ هزار تومانی در ابتدای شهریورماه ۶۲۶ هزار تومان و در چهاردهم شهریورماه ۶۶۵ هزار تومان در بازار آزاد عرضه شده است و ربع سکه هم در این بازه زمانی با ۲۱ هزار تومان افزایش درحداقل قیمت خود ۳۶۴ هزار تومان و درحداکثر قیمت خود به ۳۸۱ هزار تومان رسیده است. بازار ارز هم به شدت تحت تاثیر کاهش نرخ سود بانکی قرار گرفته است به طوری که نرخ دلار در ۱۲ روز اول شهریورماه از ۳۸۳۳ تومان به ۳۸۸۳ تومان رسید که نشان دهنده افزایش ۵۰ تومانی نرخ دلار در بازار آزاد است.