رویکرد صنعت پتروشیمی در دولت یازدهم

اقتصادتهران: نقش صنعت پتروشیمی در تکمیل زنجیره ارزش، تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و کاهش خام فروشی به حدی است که همواره یکی از مسیرهای مورد توجه سیاستگذاران برای توسعه صنعتی و کلید اصلی رهایی از اقتصاد تک محصولی بوده است.

با وجود بهره مندی ایران از منابع عظیم نفت و گاز جهان، بدیهی است کشور ما یکی از اصلی ترین بازیگران عرصه نفت، گاز و پتروشیمی در منطقه و جهان باشد. رشد روزافزون کاربرد محصولات پتروشیمی، تجاری شدن فرآیندهای جدید در تولید محصولات پتروشیمیایی و بروز تغییرات اساسی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و صنعتی در حوزه بالادستی نفت و گاز موجب شده است توجه فعالان فناوری، اقتصاد و سرمایه گذاری در بخش انرژی بیش از پیش به صنعت پتروشیمی معطوف شود.

نقش این صنعت در تکمیل زنجیره ارزش، تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و کاهش خام فروشی به حدی است که همواره یکی از مسیرهای مورد توجه سیاست گذاران برای توسعه صنعتی و کلید اصلی رهایی از اقتصاد تک محصولی بوده است.

در کنار همه مزیت های اشاره شده برای صنعت پتروشیمی، مزیت وفور و تنوع منابع هیدروکربوری و موقعیت راهبردی جغرافیایی کشور، ایران را به یکی از بازیگران اصلی بخش پتروشیمی در منطقه و جهان تبدیل کرده است.

گسترش صنایع پتروشیمی در ایران با اهداف مهم کلان از جمله افزایش درآمد صادراتی، حذف تدریجی وابستگی به درآمد حاصل از خام فروشی نفت و گاز، گسترش صنایع پایین دستی، بسترسازی برای گسترش سایر بخش های اقتصاد اعم از صنعت، کشاورزی و خدمات، اشتغالزایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و ارتقای سطح رفاه جامعه صورت گرفته است.

روند توسعه و تحول صنعت پتروشیمی در کشور از ابتدا تا پایان برنامه پنجساله پنجم، پنج مرحله زیر را در بر می گیرد:

۱) مرحله پیدایش (۴۳-۱۳۴۲)

۲) مرحله گسترش اولیه (سال های ۵۶-۱۳۴۳)

۳) مرحله رکود (سال های ۶۷-۱۳۵۷)

۴) مرحله تجدید حیات و بازسازی (سال های ۷۸-۱۳۶۸) و

۵) مرحله جهش و تثبیت (سال های ۹۵-۱۳۷۹)

با اعمال تحریم های بین المللی علیه ایران در سال های گذشته، روند توسعه و اجرای پروژه های پتروشیمی با چالش های جدی روبرو شد. با این حال، در این سال ها با تکیه بر توانمندی ها و پتانسیل های داخلی حداکثر بهره برداری از مزیت های رقابتی این صنعت صورت پذیرفت.

با اجرای برجام در دولت یازدهم، خون تازه ای در رگ های صنعت پتروشیمی کشور جریان یافت و امیدها برای حرکت دوباره موتور توسعه صنعت پتروشیمی کشور پررنگ تر شد. رفع تحریم های بین المللی پس از برجام در حوزه های فناوری، تامین مالی، حمل و نقل، بیمه و فروش محصولات در بازارهای بین المللی، نوید حضور پر رنگ تر و جدی تر ایران را در سطح بین المللی می دهد.

امکان حضور دوباره در بازار اروپا، صنایع پتروشیمی ایران را بر آن داشت تا سهم از دست رفته خود را در این بازار جذاب بازپس بگیرد. در همین ارتباط، رویکرد شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای تسهیل شرایط حضور شرکت های کلاس جهانی، رایزنی و برگزاری جلسات متعدد مدیریتی و کارشناسی با شرکت های تامین کننده دانش فنی و تجهیزات، بانک ها و شرکت های سرمایه گذار خارجی برای تامین منابع مالی مورد نیاز، عقد تفاهمنامه با کشورها و شرکت های مختلف با هدف همکاری دوجانبه بوده است.

با توجه به شرایط حاکم بر کشور و برای استفاده بهینه از منابع و با رویکرد کاهش خام فروشی نفت و گاز، بخش عمده ای از مسیر توسعه صنعت پتروشیمی به سمت تکنولوژی های نوین از جمله طرح های تبدیل گاز طبیعی به پروپیلن و سایر الفین ها به همراه تکمیل زنجیره محصولات پائین دستی سوق داده شده است.

در همین راستا فعال کردن بخشی از پروژه های تامین خوراک از منابع بالادست با هدف رسیدن به ظرفیت های اسمی مجتمع های موجود با هدف دستیابی به اقتصاد بهتر تولید جزء گام های اصلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در راستای اجرایی کردن اهداف اقتصاد مقاومتی و تکمیل زنجیره ارزش بوده است.

برای ایجاد شرایط پایدار ورود سرمایه گذاران خارجی به زنجیره توسعه صنعت پتروشیمی ایران، تثبیت فرمول های قیمت خوراک از منابع بالادست در بلند مدت از جمله اقدامات مهم و راهبردی این صنعت بوده که موجب حضور دوباره صاحبان فناوری های روز دنیا و سرمایه گذاران در ایران شده است.

در این زمینه نیز توجه ویژه به مناطق محروم یا کمتر توسعه یافته با ایجاد مشوق های لازم در زمینه قیمت خوراک از دیگر راهکارهای جذب سرمایه گذاری در تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی بوده است.

به موازات هموار ساختن مسیر توسعه صنعت با ایجاد زنجیره های ارزش، توجه ویژه به توسعه دانش فنی، حفظ محیط زیست، کنترل شاخص های آلایندگی، بهینه کردن مصرف حامل های انرژی، بهره مندی حداکثری از توان داخلی فنی، مهندسی، ساخت، مشاوره، ایجاد اشتغال، انتقال فناوری و همچنین حفظ منابع آبی کشور و عملکرد قابل قبول در حوزه مسئولیت های اجتماعی در رأس رویکرد تدوین مسیر توسعه صنعت پتروشیمی ایران قرار دارد.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی در قالب تاکید رهبر معظم انقلاب و سیاست های دولت در خصوص اقتصاد مقاومتی، طرح ها و برنامه های خود را مشخص کشده و به جدیت آنها را پیگیری می کند.

امید است با تلاش و همت مضاعف بتوانیم تجلی شکوفایی صنعت پتروشیمی را در شاخص های توسعه و اقتصاد کشورمان در آینده نه چندان دور شاهد باشیم.

 مرضیه شاهدایی؛ معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران