جای خالی دارائی “سرمایه انسانی” در ترازنامه و صورت های مالی

اقتصادتهران: در صورت های مالی سازمان ها و شرکت ها که از ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد تشکیل شده است، تنها محاسبات دارائی ها و بدهی ها دیده می شود که مانده آن را سود و زیان تلقی می کنند؛ درحالیکه دارائی های ارزشمندی به نام “سرمایه انسانی” جایی در آن ندارد!

در ترازنامه ها به دارائی های فیزیکیِ قابل مشاهده اشاره می شود و اگر بنا باشد به دارائی های غیر مشهود نیز اشاره شود، فقط دارائی هایی مانند سرقفلی، امتیازات تلفن و امثال آن درج می شود و از محاسبه و احساء دارائی بزرگی به نام سرمایه انسانی همواره غفلت می شود.

به نظر می رسد توجه به دارائی های فیزیکی بیش از حد و اندازه است؛ البته اصل حسابداری هم بر همین امر تاکید دارد و لازم است جزئی ترین دارائی ها را در سرفصل مورد نظر نشان دهند. اما در اینجا می خواهم مقایسه ای داشته باشم میان دو نوع رفتار! به عنوان مثال از یک سو برای فروش دارائی هایی مانند اثاثیه که به لحاظ مقداری ممکن است ارزش چندانی نداشته باشد، باید تشریفات تعریف شده معاملاتی (مانند اخذ نظریه کارشناس، توجه به ارزش دفتری، مجوز فروش، مزایده و ..) لحاظ شود تا بتوان نسبت به فروش و خارج کردن آن از سطوح صورت های مالی اقدام نمود. چرا که در اینگونه موارد نهادهای نظارتی (بازرس های داخلی حسابرسی و بازرس های مرتبط خارجی)، در کنترل آن دخالت می نمایند. از سوی دیگر اما در خصوص منابع انسانی – که در شعارهای خود آن را “سرمایه انسانی” می دانیم و اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮﻱ اﺳﺖ ﺑﺠﺎ – دیگر شاهد حساسیت های معمول نیستیم به طوریکه در موارد و نمونه های متعددی مشاهده شده است اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ اﺭﺯﺵ و ﮔﺮاﻥ ﺑﻬﺎ به دنبال بروز یک تغییر در مدیریت عالی سازمان و حتی بعضی از اوقات بطور سلیقه ای طی نامه و یا بدون نامه، از سازمان جدا می شوند و این منابع گران قیمت بدون تشریفات اشاره شده به راحتی از دست می روند. شاید بتوان گفت اصل مهم سرمایه انسانی امروزه فقط در باشگاه های ورزشی نظیر فوتبال دیده می شود!

رمز موفقیت یک سازمان در مزیت رقابتی ساختمان و دارائی های فیزیکی آن نیست بلکه هنر منابع انسانی باتجربه و توانمند است؛ چرا که دارائی اصلی یک سازمان دانایی آن است. از اینرو بدیهی است سازمان هایی که توجه بیشتری به جذب استعدادهای درخشان و نگهداری آن دارند، سودمندتر خواهند بود.

بنابراین ضروری است برای احساء منابع انسانی به عنوان سرمایه واقعی هر سازمان، از سوی اساتید فن مالی- حسابداری سرفصلی در صورتهای مالی سازمان ایجاد شود تا در مجامع عمومی به عنوان یک فاکتور مورد ارزیابی قرار گیرد و با تاثیر مستقیم بر عدد سود و زیان، به قدر و جایگاه واقعی خود دست یابد.

توصیه می شود بانک ها و موسسات اعتباری در کنار آیتم های مشخص شده برای ارزیابی سازمان ها و شرکت ها جهت ارائه تسهیلات، مانند کفایت سرمایه، نسبت های تعریف شده، توجیه اقتصادی و … به سرمایه انسانی آن سازمان و تعداد نیروهای مدیریتی باتجربه و باسابقه و نیز ثبات مدیریتی آن توجه بیشتری مبذول نمایند که این امر در کاهش مطالبات معوق ایجادی آنها نیز موثر خواهد بود.

دکتر سید رضا ابراهیمی؛ نائب رئیس هیات مدیره بانک توسعه تعاون