بانکداری اسلامی و الزامات آن

نظام بانکداری بدون ربا ریشه در ایدئولوژی و ارزش های اقتصاد اسلامی دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادی و اجتماعی و نیز توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است.

از آنجا که بانکداری اسلامی چندی است که مورد اقبال کارشناسان بانکی قرار گرفته است ضرورت آشنایی با چگونگی اجرای این نوع بانکداری دوچندان شده است. نرخ سود بانکی که همواره به عنوان یک چالش در اقتصاد ایران مطرح بوده بدان دلیل به معضل اصلی این روزهای نظام بانکی تبدیل شده که نرخ تورم در یک سال اخیر به جز در مواردی نادر همواره رشد صعودی داشته به طوری که در آخرین آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی 31.5 درصد برآورد شده است. این در حالی است که مشتریان همواره در خصوص درصد نرخ سود بانکی با تردید مواجه شده و در بسیاری موارد به ناچار و بدون در نظر گرفتن سایر موارد، بانکی را انتخاب کرده و تنها در اندیشه دریافت سود مطمئن بوده اند در حالی که بالا رفتن نرخ تورم تمامی معادلات آن ها را بر هم زده و افرادی که قصد ندارند در موارد پر ریسک سرمایه گذاری کنند با ضرر ناشی از سپرده گذاری در بانک به دلیل افزایش نرخ تورم مواجه شده اند.نرخ سود سپرده های بانکی، نرخ سود اعطایی به تسهیلات و نرخ تورم از مهم ترین پارامترهای اقتصادی به شمار می روند که تغییر در هریک از این نرخ ها بدون توجه به سایر متغیرها دستیابی به اهداف اقتصادی را با دشواری مواجه می کند بنابراین شرایط باید به گونه ای باشد که بانک مرکزی با اعمال سیاست های متناسب پولی( اعم از انبساطی یا انقباضی) درصدد ایجاد توازن در سیستم بانکی باشد تا بانک ها بتوانند به عنوان رابط میان مشتریان بانکی سپرده های آن ها در اختیار گرفته و با اعطای سود متناسب با تورم این سپرده ها را به بخش تولید هدایت کرده تا صنعت و تولید رونق بگیرد. البته سود اعطایی به تسهیلات بانکی و توازن آن با سود اعطایی به سپرده ها از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که نرخ تورم در این میان بسیار اثر گذار بوده و سپرده گذار همیشه خواهان سودی است که بالاتر از نرخ تورم باشد.این در حالی است که به عقیده بسیاری از صاحبنظران اقتصادی کنترل نقدینگی باید به عنوان یکی از راهکارهای کنترل نرخ تورم در نظر گرفته شود اما به هر حال راهی باید برای هدایت نقدینگی 476 هزار میلیارد تومانی در اقتصاد ایران اندیشیده شود تا این حجم عظیم نقدینگی راهی بازارهای کاذب نشود. در واقع تناسب نرخ ها میان این متغیرها که همگی از مولفه های رشد اقتصادی محسوب می شوند در کنترل نرخ تورم و تعیین نرخ سود بانکی برای سپرده گذاران از اهمیت ویژه ای برخوردار است ضمن آن که مسوولان اقتصادی دولت یازدهم در ابتدا باید در فکر تعیین نرخ سود بانکی متناسب با تورم باشند تا این حجم نقدینگی در روزهای پایانی سال به تورم افسار گسیخته تبدیل نشود.

مهرداد عسگری