ايران برنده دوئل كاهش قيمت نفت

اقتصادتهران – مهرداد عسگري: اول عربستان، بعد ايران و سپس عراق و قطر و در اين شرايط اكثر كشورهاي عضو اوپك. اين كشورها نسبت به كاهش قيمت نفت صادراتي خود اقدام كردند. البته تفاوت عربستان كه در ابتدا اين بازي را شروع كرد با بقيه متفاوت است. زيرا عربستان در راستاي ائتلاف با آمريكايي‌ها و به منظور تحت فشار قرار دادن ايران نسبت به كاهش قيمت اقدام كرد در حالي كه پس از ايران، عراق و قطر نيز به تبعيت از ايران بهاي نفت صادراتي خود را كم كردند تا رشته‌هاي عربستان پنبه شود.

البته در راستاي اين كاهش قيمت‌ها حرف و حديث‌هاي زيادي به ميان آمد و به گفته مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت این کاهش قیمت به معنای جنگ قیمتی با عربستان نیست.

قمصری همچنین تاکید دارد که قیمت رسمی نفت عربستان در ماه جاری در همه بازارها نسبت به ماه گذشته کاهش یافته و طبیعی است که قیمت نفت ایران نیز متناسب با قیمت نفت عربستان کاهش پیدا خواهد کرد و این مساله را ناشی از دلایل فنی مربوط به عرضه و تقاضا می‌داند. البته نكته حائز اهميت اين است كه به نظر مي‌رسد كاهش تقاضاي جهاني از عوامل اصلي كاهش قيمت نفت ايران باشد و عده‌اي ديگر نيز تلاش آمریکا برای کاهش قیمت نفت از طریق عرضه ظرفیت مازاد نفت عربستان به بازار را حربه‌اي برای فشار بر ایران و روسیه اعلام می‌کنند كه ارائه تخفيف‌هاي ويژه از سوي عربستان براي مشتريانش اثبات اين مدعي است به گونه‌اي كه عربستان كه با تولید روزانه 11.5 میلیون بشکه نفت همچنان در صدر بزرگترین تولید کنندگان نفت در جهان قرار دارد با ارائه تخفیف قابل توجه در فروش نفت خود قصد دارد تا قیمت جهانی این حامل انرژی را به 80 دلار در هر بشکه کاهش دهد.

خبرگزاري‌هاي خارجي نيز گزارش داده‌اند كه ایران نفت خود را در ماه نوامبر (آبان‌ماه) در آسیا با بالاترین تخفیف در طی حدود 6 سال گذشته و با کاهش معادل کاهش قیمت نفت عربستان عرضه خواهد کرد.

با وجود این کاهش قیمت شدید و غیر متعارف قیمت نفت به زیر 90 دلار در هر بشکه، بیژن زنگنه وزیر نفت و دیگر مقامات نفتی ایران برگزاری جلسه فوق‌العاده اوپک برای بررسی تولید و کاهش احتمالی سهمیه تولید اعضا را ضروری نمی‌دانند و اين در حالي است كه رييس جمهوري ايران، دستورات لازم براي انجام اقدامات فوري در زمينه جلوگيري از كاهش بيش‌تر قيمت نفت را به زنگنه داده است.

در واقع به عقيده برخي كارشناسان قديمي، درخواست برگزاري نشست اضطراري اوپك در صورتي كه با هماهنگي ساير اعضا نباشد ممكن است با مخالفت مواجه شود كه در صورت بروز چنين امري، كشور درخواست كننده وجهه خود را از دست مي‌دهد و بنابراين به نظر مي‌رسد، ايران در اين مسير سياستي معقول را در پيش گرفته و منطقي حركت مي‌كند، زيرا براي برگزاري نشست فوق‌العاده در ابتدا بايد لابي‌هاي لازم صورت گيرد.

همزمان با سقوط آزاد طلای سیاه در بازار و گنجاندن نفت ارزان قیمت تر در بودجه سال 2015 اکثر کشورهای عضو اوپک، ایران هم قصد دارد بهای نفت خام خود در بودجه سال 94 را در محدوده 70 دلار به ازای هر بشکه تعیین کند، این در حالی است که بودجه سال 93 با قیمت نفت 100 دلار بسته شده است. از سوي ديگر کشورهای مختلف عضو اوپک همچون ونزوئلا، اکوادر، آنگولا، نیجریه، عراق و حتی کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس قصد دارند برای بودجه سال آینده خود قیمت نفت را در محدوده 80 تا 60 دلار قرار بدهند.

البته اين اقدام، ممكن است دولت را با كسري بودجه مواجه كند و به قول معروف آژير كسري بودجه را به صدا درآورد اما با توجه به كاهش جهاني تقاضا اين امر، اجتناب ناپذير به نظر مي‌رسد، زيرا در غير اينصورت، كشور با در نظر گرفتن قيمت نفت غير معقول در بودجه به ريسك‌هاي اقتصادي جبران ناپذيري ممكن است مواجه شود.

به عبارت ديگر، گنجاندن قيمت 70 دلاري در بودجه سال آينده منطقي به نظر مي‌رسد زيرا حتی اگر قیمت نفت در بودجه سال آینده کمتر از 70 دلار هم تعیین شود، می توان از مازاد درآمدهای نفتی برای تامین بودجه طرح‌های اولویت دار و عمرانی کشور استفاده کرد و احتمال کسری بودجه را هم به حداقل کاهش داد و به جاي آن بايد شرايط به گونه‌اي مديريت شود تا ساختار اقتصاد كشور با تحولي عظيم، از وابستگي به درآمدهاي نفتي خارج شود و اين همان چيزي كه مقام معظم رهبري در گذشته به مسوولان اقتصادي توصيه كرده‌اند.

به نظر مي‌رسد، كاهش اتكا به درآمدهاي نفتي و جايگزيني درآمدهاي ديگر به جاي پول نفت در اقتصاد همانند كشورهايي همانند ايران، نفت دارند و راهكارهاي ديگري را استفاده مي‌كنند بهترين گزينه براي جلوگيري از نوسانات قيمت نفتي باشد. چرا كه در اين صورت علاوه بر كاهش نگراني‌ها از كاهش قيمت نفت جهاني و تحركات خارجي، فرمايشات مقام معظم رهبري جامه عمل پوشانيده شده و از سوي ديگر از اقتصاد تك محوري خارج خواهيم شد و هرگاه قيمت نفت بيش از آنجه در بودجه پيش بيني شده، بشود مازاد آن در زيرساخت‌هاي كشور سرمايه گذاري خواهد شد.

نكته قابل توجه ديگري كه قابل تامل است اين كه عربستان قصد دارد تا از كاهش بهاي نفت سواستفاده‌هاي سياسي كرده و به نوعي به نوكر حلقه به دوش مقامات آمريكايي درآمده است تا بيش از پيش نوكري خود را ثابت كند، ضمن‌ آن كه مقامات روسی، عربستان را متهم کردند که با هدف فشار بر اقتصاد روسیه، اقدام به کاهش عمدی قیمت نفت کرده است.

در هر صورت به نظر مي‌رسد دوئل نفتي كاهش قيمت بين ايران و عربستان به سود ايران تمام شده باشد زيرا فارغ از هر قيمتي كه نفت در بودجه سال آينده در نظر گرفته شود، عربستان از اين كاهش قيمت سودي به جز اثبات غلامي خود به آمريكا نبرد و حال آن كه ايران مي‌تواند با انديشيدن تدابيري براي بودجه سال آينده، دغدغه‌هاي خود را به موقع كم كند و از اين راه، حال كه اقتصاد سروساماني تقريبي به خود گرفته بهره لازم را برده و البته نيم‌نگاهي نيز به اجراي سياست‌هاي اقتصاد بدون نفت داشته باشد.