آسیب شناسی رفتار هیجانی در بورس تهران

تهران اکونومی: با ادامه فضای ابهام و تردید در بورس تهران، شاخص بورس در اولین روز معاملاتی هفته ریزش سنگینی را تجربه کرد و تا نزدیکی کانال ۶۹ هزار واحد افت کرد.

ادامه وضعیت قرمز و روند ریزشی قیمت سهام شرکت‌های بورسی موجب شد تا در معاملات اولین روز هفته شاخص بورس ریزش سنگینی را تجربه کرده و تا نزدیک کانال ۶۹ هزار واحد نزول کند.

حال بد بورس تهران که از روز چهارم آذر ماه آغاز شده است تاکنون ادامه داشته و به دلیل مسایل سیاسی و اقتصادی نیز شدت پیدا کرده است به طوری که در حال حاضر قیمت سهام شرکتهای بورسی به کمترین میزان خود رسیده و همین موضوع منجر به زیان هنگفت سهامداران شده است.

کارشناسان می گویند ابهامات موجود در بودجه سال ۱۳۹۴، نرخ سود سپرده بانکی، کاهش بهای نفت در سطح جهانی و خوشبینی بیش از حد سهامداران نسبت به حصول توافقات هسته ای منجر به کاهش قیمت سهام در بازار سرمایه شده است.بنابراین بازار سرمایه برای تغییر جهت به محرک قوی سیاسی و اقتصادی نیاز داشته و تا زمانی که نرخ سپرده ها اصلاح نشده و یا نتیجه مشخصی از مذاکرات منتشر نشود و نیز قیمت نفت روند کاهشی خود را متوقف نکند، بازار به روند فعلی خود ادامه می دهد.

به این ترتیب حاکم شدن وضعیت نگران کننده در بورس تهران که با کاهش شدید قیمت نفت، ابهامات بودجه ۱۳۹۴، تمدید زمان مذاکرات و از همه مهم تر تغییر رئیس سازمان بورس همراه شده، شرایط ناخوشایندی را برای فعالان بازار سرمایه ایجاد کرده است به طوری که در بازار امروز و در پی ریزش قیمت ها، دماسنج بازار سرمایه ۷۵۱ واحد دیگر افت کرد و به کانال ۷۰ هزار و ۲۹۱ واحد رسید.با این اتفاق میانگین زیان سهامداران بورسی در معاملات امروز ۱٫۰۶ درصد دیگر افزایش پیدا کرد و متوسط زیان آنها از ابتدای سال تا کنون به بیش از ۱۱ درصد رسید.

روند نزولی بورس تهران در حالی ادامه دارد که نماد شرکت های پالایشگاهی و نیز هلدینگ خلیج فارس که تاثیر منفی زیادی در شاخص بورس داشت، متوقف است و اگر نماد این شرکتها باز بود قطعا شاخص بیشتر از این میزان کاهش افت می کرد با این حال در بازار قرمز امروز شرکتهای غدیر، مپنا، فولاد مبارکه، بانک صادرات، ملت، توسعه معادن و فلزات، بانک تجارت، سرمایه گذاری توسعه ملی و ایران خودرو بیشترین تاثیر را در افت بورس گذاشتند.

همچنین شرکت های ایران ترانسفو، گلوکوزان و سرمایه‌گذاری مسکن شمالشرق از بیشترین تقاضای خرید برخوردار شده و شرکتهای ساختمانی و خودوریی مانند نوسازی و ساختمان تهران، سرمایه گذاری ساختمان ایران و گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو بیشترین تقاضای فروش را به خود اختصاص دادند.

روز گذشته همچنین بیش از ۵۶۴ میلیون سهم به ارزش ۱۴۹ میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت و ارزش بازار سرمایه تا سطح ۳۱۷ هزار میلیارد تومان افت کرد.

در حالی بورس تهران روزهای خوبی را سپری نمی‌کند که با توجه به ارزنده بودن قیمت سهام شرکت‌ها در مقطع فعلی و همچنین افق مثبت پیش روی مذاکرات هسته‌ای و روند کاهشی نرخ تورم و احتمال کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی می توان به روزهای خوب بازار سرمایه در آینده‌ای نزدیک امیدوار بود.

رفتارشناسی هیجان در بورس

در همین رابطه علی رحمانی، مدیرعامل سابق بورس تهران درباره دلایل رفتارهای هیجانی بورس بازان و ریزش سنگین شاخص پس از اعلام نتایج مذاکرات وین توضیح می دهد.

وی با بیان آن که بورس تهران شاید تنها بازار اقتصادی ایران باشد که پس از اعلام نتایج مذاکرات در وین دچار جو هیجانی منفی شد و ریزش سنگینی را در پی داشت اظهار داشت: تالار حافظ از سال گذشته گرفتار رکود شده است و تنها امیدش به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای بود تا در ادامه با برداشته شدن تحریم‌ها رخوت رکود از صنایع بورسی را بزداید اما اعلام تمدید دوباره مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ اگرچه این بار نشان از پیشرفت در عرصه دیپلماسی ایران داشت اما این اتفاق چندان به مذاق بورس بازان تالار شیشه‌ای خوش نیامد و آنها با فروش‌های سنگین خود یک روز بعد از سوم آذر روز تلخی را برای بورس تهران رقم زدند. هرچند کارشناسان بازار سهام رفتار هیجانی بورس‌بازان تالار شیشه‌ای پس از اعلام نتایج مذاکرات را مقطعی دانسته‌اند و پیش‌بینی کرده‌اند بورس تهران به حالت عادی برمی‌گردد. علی رحمانی مدیرعامل سابق بورس تهران درباره اثر اعلام نتایج مذاکرات و افت یکباره شاخص معتقد است رفتار هیجانی سهامداران از به نتیجه نرسیدن مذاکرات طبیعی بود و پس از چند روز بازار به شرایط عادی برمی‌گردد. اکنون سیاست‌های دولت در بودجه برای فعالان بازار سرمایه بسیار مهم است چرا که اگر این سیاست‌‌ها متناسب باشد باعث رشد دوباره بورس خواهد شد.

وی افزود: ریزش بیش از ۱۲۰۰ واحدی شاخص بورس پس از اعلام نتایج مذاکرات هسته‌ای را برخی به واکنش سیاسی بورس تهران تعبیر کرده‌اند اما این بار با وجود اینکه مذاکرات ادامه دارد و به زعم فعالان سیاسی توفیقاتی نیز به دست آمده است چرا اثر منفی بر بازار سهام گذاشت و به رغم خوش‌بینی‌های سهامداران در روزهای قبل از اعلام نتایج باعث ریزش شدید شاخص شد؟

فعالان بازار سهام با توجه به انتشار حجم بالای خبرهای مثبت از مذاکرات در روزهای قبل از اعلام نتایج وین انتظار داشتند در این دوره مذاکرات هسته‌ای به سرانجام برسد و توافق حاصل شود. انتظار سهامداران و خوش‌بینی‌های آنها باعث شد در روزهای قبلی به میزان قابل توجهی خرید کنند. آنها تصور می‌کردند این بار توافق قطعی است و این مساله نیز باعث کمک به کاهش هزینه معاملات، ثبات اقتصادی و خروج از رکود شرکت‌ها و افزایش نقدینگی شرکت‌ها می‌شود. اما با اعلام خبر تمدید دوباره مذاکرات و باز هم اینکه باید سهامداران بورس چشم‌انتظار در یک دوره بیم و امید بمانند تا شاید چند ماه بعد توافق حاصل شود، طبیعی بود که بازار سهام واکنش منفی نشان دهد.

رحمانی با بیان آن که فعالان بازار و سهامداران که به‌طور جدی در چند روز قبل پیگیر خبرهای مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ بودند پیش‌بینی‌های خود را بر انجام توافق در مذاکرات گذاشته بودند و به نظر آنها به شکلی در خبرها مانور داده شده بود که توافق حتمی است به همین خاطر اقدام به خرید کردند، تصریح کرد: البته برخی از سهامداران هم بودند که چنین انتظاری نداشتند و با احتیاط عمل کردند و ترجیح دادند در روزهای قبل از اعلام نتایج مذاکرات نظاره‌گر بازار باشند و صبر کنند. آنچه مشخص است غلبه بازار پیش‌بینی‌های خود را بر فرصت خرید گذاشته بودند و در نتیجه اعلام عدم توافق و تمدید دوباره مذاکرات باعث شد بسیاری در روز سه‌شنبه هفته گذشته دست به فروش بزنند. به هر حال انجام توافق هسته‌ای و گشایش در سیاست خارجی ایران برای بازار سرمایه بسیار مهم است. نمی‌توان انتظار داشت چون باز هم مذاکرات تمدید شده است اثر معکوس در بازار نگذارد. وقتی پیش‌بینی‌ها با توجه به انتظارات ایجاد‌ شده درست از آب در‌نیاید بازار سهام سریعاً واکنش نشان می‌دهد ضمن آن که بازار سرمایه به نوعی بازار انتظارات است. قیمت‌های سهام شرکت در حقیقت ارزش انتظارات آتی است. طبیعی است رویدادهای سیاسی و اقتصادی در این بازار تاثیرگذاری بالایی داشته باشد. به ویژه در رویدادهایی که فعالان بازار پیش‌بینی‌های خود را بر اساس آنها انجام می‌دهند و اگر برخلاف جهت پیش‌بینی آنها نتیجه آن رویدادها حاصل شود به سرعت بر بازار اثر می‌گذارد و باعث بروز رفتارهای هیجانی می‌شود. تاکید کردم مذاکرات هسته‌ای با توجه به اینکه در ایجاد ثبات اقتصادی و کاهش هزینه‌های معاملات، تاثیر مستقیمی دارد طبعاً اعلام خبر تمدید و انتظار برای یک دوره بیمه و امید دیگر باعث سرخوردگی سهامداران می‌شود.

به گفته مدیرعامل سابق بورس تهران، به نظر می‌رسد به زودی بازار به شرایط عادی بازگردد. در روز پایانی معاملات هفته گذشته نیز تا حدودی از رفتارهای هیجانی سهامداران کاسته شد. در ادامه نیز به طور کلی شرایط عادی حاکم می‌شود. در حال حاضر سیاست‌های دولت در بودجه سال ۹۴ برای بازار سهام بسیار مهم است. به هر حال دولت قیمت نفت و دلار را چگونه تعیین خواهد کرد و چه سیاست‌هایی در جهت خروج از رکود در بودجه پیش‌بینی می‌کند تا شرایط کسب و کار به نفع فعالان اقتصادی باشد و هزینه‌های جدید بر صنایع تحمیل نشود، طبیعی است که اثر مثبتی بر بازار سهام می‌گذارد و در این دوره که باز هم بازار در شرایط بیم و امید مذاکرات هسته‌ای قرار دارد می‌توانیم امیدوار باشیم که دوباره بازار سرمایه وارد رونق و حتی با رشد قابل توجه هم مواجه شود. در روزهای اخیر شاهدیم رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده است نرخ دلار در بودجه افزایش می‌یابد و پیش‌بینی برای هر نرخ دلار ۲۸۵۰ تومان است. این مساله می‌تواند اثر مثبت برای شرکت‌های بورسی داشته باشد چرا که به نفع صنعت و کاهش واردات است و از طرفی باعث می‌شود دولت در شرایط فعلی که به علت تحریم‌های اقتصادی در تامین هزینه‌های خود با کمبود منابع مالی مواجه شده است کمک‌کننده باشد. از طرفی بورس همیشه از افزایش نرخ ارز سود برده است و این در حالی است که باید سازوکار بازار تعیین‌کننده باشد و بنابراین بهتر است در این مواقع تنها مسوولان امر نقش حمایتی داشته باشند و از دخالت در بازار بپرهیزند. البته در برخی از موارد خاص چون به یکباره کاهش ارزش ذاتی سهام در بازار مسوولان امر می‌توانند به شکل مقطعی وارد شوند اما در حال حاضر چنین اتفاقی رخ نداده است و بازار به زودی به شرایط عادی برمی‌گردد.