وقت دل کندن از نفت و چاهش فرا رسیده است

اقتصادتهران: داستان تعیین قیمت نفت و نوسانات آن به ماجرای پر حاشیه‌ای در اقتصاد ایران تبدیل شده است. روزی نیست که این طلای سیاه تاثیری بر سیاست‌های اقتصادی کشورها نداشته باشد.

البته تقریباً می‌توان گفت که وضعیت اقتصادی بیش‌تر کشورها متاثر از قیمت جهانی نفت است. اما این قضیه برای کشورهای صادرکننده نفت ونیز آنانی که اقتصادشان به درآمدهای نفتی وابسته است حکم داروی حیاتی دارد. از همین رو مادامی که نتوانیم از نفت خام کشور به درستی استفاده کرده و آن را بی ملاحظه صادر می‌کنیم وضعیت تاثیرپذیری اقتصاد کشور به همین سبک و سیاق خواهد بود. لذا ضروری است تا در ابتدا شرایط به گونه‌ای تعیین شود تا از خام فروشی جلوگیری شده و سپس شرایط بهره‌برداری از نفت خام در صنایع پایین دستی کشور به وجود آید.

نوسانات اخیر در قیمت جهانی نفت که از نشات گرفته از سیاست‌های نادرست کشورهای دیگر است آنقدر بر وضعیت اقتصادی کشورمان محسوس است که جای اشکال دارد. کشوری به این پهناوری و با وجود در اختیار داشتن معادن زیاد و پتانسیل بسیار زیاد که از نیروی جوانانش بهره می‌گیرد، نباید به راحتی در مقابل این‌گونه نوسانات خم بر ابرو آورد.

این در حالی است که اکنون زمان روی پای خود ایستادن فرا رسیده است. شاید این تغییرات در قیمت نفت را بتوان به نوعی توفیق اجباری نامید از چه توفیق اجباری باشد و چه نباشد باید نهایت بهره‌برداری از این امر صورت گرفته تا این تهدید به فرصت تبدیل شود. در واقع شاید سال‌های پیش که بسیاری از سیاستگذاران و اقتصاددانان و نیز افراد نخبه می‌گفتند که وابستگی به درآمدهای نفتی در اقتصاد باید به حداقل ممکن کاهش یابد کسی این مساله را جدی نمی‌گرفت اما اکنون به راستی زمان آن رسیده تا از این مقوله در راستای توسعه صادرات غیر نفتی استفاده بهینه برد.

با وجود علایمی مبنی بر ثبت یک افزایش شدید در ذخایر نفت آمریکا در هفته گذشته سرمایه‌گذاران بازار نفت تقریبا به یقین رسیده اند که قیمت‌های نفت پس از هفت ماه کاهش به کف بازار رسیده است. این امر را باید به فال نیک گرفت و امیدی به افزایش بهای نفت در سال آینده نداشت زیرا که هرچه بیش‌تر در آرزوی بازگشت قیمت‌ها به بهای گذشته باشیم شاید داریم خودمان را گول می‌زنیم.

این در حالی است که پیش‌بینی از وضعیت آتی قیمت نفت امکان‌پذیر نیست زیرا گروهی از تحلیلگران از احتمال کاهش قیمت نفت به ۲۰ دلار صحبت می‌کنند و برخی نیز افزایش آن را تا ۸۰ دلار پیش‌بینی می‌کنند. اما به واقع چه اتفاقی خواهد افتاد آن هم در شرایطی که اقتصاد کشور وابستگی شدید به درآمدهای نفتی دارد؟

از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی عنوان می‌کردند که اثرات کاهشی قیمت نفت، ۴ ماه پس از جدی شدن کاهش قیمت، بر روی بودجه اثر می گذارد و بنابراین می‌توان گفت که کاهش قیمت نفت، بودجه سال جاری را متاثر نمی کند، تا این جای کار هم پیش بینی‌شان درست از آب درآمد اما برای سال ۹۴، دولت از هم اکنون دغدغه جدی کاهش قیمت نفت را دارد.

پس بهتر است بجای دلخوش کردن به افزایش درآمدهای نفتی و گزارش سازمان‌های مختلف مبنی بر افزایش بهای طلای سیاه در آینده – البته با شیب ملایم- سیاست‌های درآمدی مبتنی بر نفت را تغییر داده و در اندیشه جایگزین کردن سایر درآمدها به جای آن باشیم.

به عبارت دیگر کمر همت ببندیم و به این جمله معروف امیدوار باشیم که دست در دست مهر، میهن خویش را – بدون وابستگی به درآمدهای نفتی – کنیم آباد….

مهرداد عسگری