یک محقق حوزه بازار بینالمللی محصولات کشاورزی نوشت، کشورهای عضو بریکس تقریباً ۱۶۰ میلیارد دلار در مبادلات کشاورزی جهان مشارکت دارند که سهم ایران ۱۳ میلیارد دلار است.
به گزارش مهر، ظهور کشورهای عضو بریکس، فشارهای رقابتی جدیدی را بر قدرتهای سنتی کشاورزی وارد کرده است. کشورهایی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا که مدتها در صادرات کشاورزی مسلط بودند، اکنون با رقابت فزایندهای از سوی کشورهای عضو بریکس مواجه هستند این رقابت، قدرتهای سنتی را برای تطبیق استراتژیهای خود از جمله سرمایهگذاری در فناوریهای جدید، افزایش بهرهوری تولید و مذاکره برای توافقنامههای تجاری جدید به چالش میکشد.
حسین شیرزاد، تحلیلگر موضوع توسعه کشاورزی در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر نوشت، در پاسخ به جریانهای تجاری متغیر و فشارهای رقابتی ایجاد شده توسط کشورهای عضو بریکس، قدرتهای سنتی کشاورزی و سایر بازیگران جهانی در حال تدوین پاسخهای استراتژیک هستند. این استراتژیها شامل افزایش توافقنامههای تجاری، سرمایهگذاری در نوآوریهای کشاورزی و کاوش در بازارهای جدید است. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا به دنبال تنوعبخشی به مشارکتهای تجاری خود و سرمایهگذاری در شیوههای کشاورزی پایدار برای حفظ مزیت رقابتی خود بوده است؛ علاوه بر این، تأکید فزایندهای بر توافقنامههای تجاری منطقهای و مشارکتهای دوجانبه برای مقابله با نفوذ کشورهای عضو بریکس در تجارت جهانی کشاورزی وجود دارد. روندهای آینده احتمالاً شامل تعدیل بیشتر در سیاستهای تجاری، لجستیک زنجیره تأمین و همکاریهای بینالمللی برای پیمایش چشمانداز در حال تغییر بازارهای جهانی کشاورزی خواهد بود.
بازیگران اصلی بازار بینالمللی کشاورزی
اعضای بریکس مانند کشورهای گروه ۷ از جمله بازیگران اصلی در بازارهای بینالمللی کشاورزی و مواد غذایی هستند، به ویژه در مورد صادرات مواد غذایی اساسی مانند گندم و برنج به کشورهای ناامن غذایی در جنوب جهان.
پنج کشوری که مشارکت اولیه بریکس را تشکیل میدهند، حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان (۳.۳ میلیارد نفر) را تشکیل میدهند. آنها در مجموع نزدیک به ۳۲ درصد از تولید اقتصادی جهان را در سال ۲۰۲۲ میلادی که بر اساس تولید ناخالص داخلی (GDP) و برابری قدرت خرید اندازهگیری میشود، تولید کردند. چین با ۷۰ درصد از تولید ناخالص داخلی بریکس در سال ۲۰۲۳، بزرگترین سهم را به خود اختصاص داده است. حال، بریکس پلاس که به تازگی گسترش یافته است، تقریباً نیمی از جمعیت جهان (۴۶ درصد) را در خود جای داده و ۳۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تولید میکند. اعضای بریکس پلاس نگرانیها و نهادهای مشترکی دارند؛ علاوه بر توافق بر سر سیاست خارجی و مسائل امنیتی، این موارد شامل کاهش سلطه دلار آمریکا در تجارت بینالمللی و اصلاح سیستم مالی جهانی از جمله نهادهای برتون وودز میشود. این امر همچنین با تأسیس بانک توسعه جدید (NDB) برای ترویج پروژههای توسعهای و ترتیبات ذخیره مشروط (CRA) برای ارائه پشتیبانی پرداخت مرتبط است. منافع اقتصادی و تجاری قوی اعضای بریکس و تمایل آنها به چندجانبهگرایی فراگیر نیز در اعلامیههای سالانه اجلاس بریکس (بریکس ۲۰۲۳) منعکس شده است. به عنوان مثال، اجلاسهای هند در سال ۲۰۲۱ و چین در سال ۲۰۲۲ بر اهمیت تجارت کشاورزی بینالمللی (بدون مانع) و گفتگوهای تجاری برای امنیت غذایی جهانی تأکید کردند. جدیدترین اجلاس در آفریقای جنوبی و برزیل نیز بر گسترش مشارکتها برای توسعه پایدار بین بریکس تأکید کرد.
تجارت رقابتی کشاورزی در دهههای اخیر سهم قابل توجهی در کاهش گرسنگی و ناامنی غذایی داشته است. همچنین نشان داده که در مواجهه با چالشهای ژئوپلیتیکی و مرتبط با بازار، قوی و سازگار است. مثلاً در پانزدهمین اجلاس وزرای کشاورزی کشورهای عضو بریکس یکی از مقامات رسمی بر هماهنگی بین ایران و برزیل برای افزایش صادرات خاویار، خشکبار، کیوی، انار و سیب از ایران به برزیل تأکید کرد.
کشورهای عضو بریکس تقریباً ۱۶۰ میلیارد دلار در مبادلات کشاورزی مشارکت دارند که سهم ایران ۱۳ میلیارد دلار است. تجارت کشاورزی بین ایران و برزیل ۷ میلیارد دلار ارزش دارد که در دهه گذشته شاهد رشد قابل توجهی در تجارت جهانی کشاورزی بودهایم.
سهم ۱۶۰ میلیارد دلاری اعضای بریکس در مبادلات کشاورزی جهان
صادرات جهانی در سال ۲۰۲۱ حدود یکسوم (به صورت اسمی) افزایش یافته و از حدود ۱.۵ تریلیون دلار آمریکا به تقریباً ۲ تریلیون دلار آمریکا رسیده است. کشورهای بریکس، گروه ۷ و اتحادیه اروپا سهم قابل توجهی در تجارت بینالمللی غذا و در نتیجه غلبه بر چالشهای امنیت غذایی جهانی دارن؛. چون کشورهای بریکس و گروه ۷ روی هم رفته تقریباً نیمی از صادرات کشاورزی جهان را تشکیل میدهند. تقریباً نیمی از صادرات کشاورزی جهان در سال ۲۰۲۳ از کشورهای عضو گروه ۷ و کشورهای عضو بریکس بوده است. فرانسه، آلمان و ایتالیا ۱۳ درصد از صادرات کشاورزی جهان و ایالات متحده آمریکا ۹ درصد از آن را به خود اختصاص دادهاند. این چهار کشور روی هم رفته حدود ۸۰ درصد از صادرات کشاورزی کشورهای عضو گروه ۷ را تشکیل میدهند، اما اتحادیه اروپا همچنان مهمترین صادرکننده کالاهای کشاورزی است.