تشکیل کانون گردوغبار نتیجه برداشت بی رویه آب زیرزمینی است

اقتصادتهران: رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: استفاده بی‌رویه از آب­‌های زیرزمینی علاوه بر افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و فرونشست دشت­‌ها، بحران دیگری را به صورت کانون‌های گرد و غبار پدید آورده است.

به گزارش وزارت راه و شهرسازی، «علی بیت‌اللهی» ادامه داد: برداشت بی‌رویه­۴۰ تا ۵۰ سال گذشته از منابع آب زیرزمینی کشور موجب شده است میزان افت سالیانه سطح آب سفره‌های زیرزمینی در اغلب دشت‌های کشور به بیش از یک تا سه متر در سال برسد.

وی یادآوری کرد: از ۶۰۹ دشت کشور، تا سال ۱۳۹۴ تعداد ۳۰۹ دشت از نظر توسعه برداشت آب زیرزمینی ممنوع اعلام شد.

بیت‌اللهی ادامه داد: ۳۰۰ دشت دیگر نیز یا فاقد منابع آب زیرزمینی شیرین قابل توجه یا دارای آب­های شور و فاقد کیفیت مناسب است.

رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، مهمترین عامل فرونشست زمین در دشت‌های ایران استحصال بی‌رویه آب زیرزمینی و افت شدید سطح آب زیرزمینی در این مناطق است. مدیریت نادرست نیز باعث تشدید این پدیده و باعث بروز خسارات جبران ناپذیری به مناطق می‌شود.

وی یادآوری کرد: با کاهش بهره­‌برداری از منابع آب زیرزمینی در نقاط دارای نشست زیاد و ممنوعیت برداشت شن و ماسه در مناطق بالادست محدوده فرونشست می‌توان از اثر منفی این برداشت­‌ها در تغذیه سفره آب زیرزمینی جلوگیری کرد.

بیت‌اللهی گفت: خشکسالی و کاهش نزولات جوی، استحصال بی‌رویه آب‌های زیر زمینی، فقدان مدیریت کارآمد منابع آب زیر زمینی، روش غرقابی سنتی و هدرده آب در کشاورزی و افت سطح ایستابی از آثار اصلی فرونشست زمین است.

وی ادامه داد: اثرهایی همچون مرگ دشت‌ها و کاهش خاصیت آبخوانی آنها، ترک‌خوردگی مستمر ساختمان‌ها، پل‌ها و کف جاده‌ها، خمش راه‌آهن و لوله‌های نفت، گاز، آب و فاضلاب و ترک‌خوردگی و شکاف در سطح زمین و نبود امکان کشاورزی از دیگر پیامدهای این پدیده به شمار می رود.

به گزارش ایرنا، طبق اعلام سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، نخستین بار در سال ۱۳۴۶ در دشت رفسنجان آثار فرونشست زمین در اثر افت سطح آب زیر‌زمینی گزارش شد که به ازای هر۱۰ متر افت سطح آب، حدود۴۲ سانتیمتر فرونشست سطح زمین به ثبت رسید.

بر اساس بررسی‌های صورت پذیرفته توسط این سازمان، تا سال ۱۳۸۷ دشت‌های رفسنجان، زرند، مشهد و قزوین با ثبت ۳۰، ۲۵، ۲۵ و ۲۴ سانتیمتر بر سال نرخ فرونشست در پهنه دشت‌های مطالعاتی رکورددار بودند.

در سال ۱۳۸۴ بیشینه نرخ فرونشست زمین در محدوده دشت تهران‌‌‌- شهریار حدود ۱۷ سانتیمتر بر سال بود که این میزان را در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ به ۲۴ و ۳۶ سانتیمتر بر سال رسید.