اقدامات راهبردی بانک مهر اقتصاد در حوزه بانکداری اسلامی

اقتصاد تهران- مهرداد عسگری: به بهانه فرا رسیدن هفته بانکداری اسلامی گفتگویی با دکتر حمید رضا نجف پور، معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانک مهر اقتصاد، انجام دادیم. او معتقد است اگر بانک ها در اتخاذ رویکردها، جهت گیری ها و استراتژی های خودشان همراستا با سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی عمل کنند، به درستی پازل بزرگ اقتصاد مقاومتی شکل می گیرد، از اینرو در چنین شرایطی است که بانک ها بستر ساز تحقق اقتصاد مقاومتی خواهند بود. ماحصل این نشست صمیمی با وی را در زیر می خوانید:

پیاده سازی بانکداری اسلامی چگونه می تواند بسترساز اقتصاد مقاومتی باشد و نقش بانک ها در این خصوص چیست؟

بانک ها در اقتصاد تمام کشورهای دنیا کارکردهای مشخص ومختلفی دارند، از جمله سرمایه گذاری در بخش های گوناگون،حمایت مالی ازصنایع برای افزایش تولید،کمک به افزایش نرخ رشد اقتصادی و کنترل تورم در اقتصاد است. با اجرای سیاست های انقباضی و انبساطی توسط دولت ها در دوره های گوناگون، بانک مرکزی کشورهاتورم را اندازه گیری و کنترل می کنند. لذا اجرای سیاست های پولی دولت هم یکی از آن کارکردهایی است که بانک ها دارند. بسیاری از این نکات که عرض کردم در اقتصاد متعارف هم وجود دارد، اما اقتصاد اسلامی کارکردهای ویژه و خاصی دارد. یکی از آن کارکردها ایجاد محیط کسب و کار حلال است که با اقتصاد واقعی و رونق اشتغال بصورت کاملاً واقعی و مبتنی بر موازین شرع محقق می شود. توجه به توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه و حکومت اسلامی وایجاد رفاه اجتماعی از دستاوردهای دیگر آن است. یکی از کارکردهای برجسته اقتصاد اسلامی کمک به شکل گیری و حاکمیت سیاسی اسلام است. تحکیم ارزش های معنوی و اخلاقی و تحکیم عدالت اجتماعی، عدم وابستگی به کشورها و خودکفایی اقتصادی از کارکردهای اقتصاد اسلامی است.

حال اگر قرار باشد در کشوراسلامی، با این ملاحظات توانمندی های اقتصادی ایجادشود و حاکمیت سیاسی شکل بگیرد وایجاد اقتدار سیاسی کند، کدام اقتصاد می تواند کمک کند. براساس دیدگاه مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی است که می تواند کشور را از هر حیث با این ملاحظات مقاوم کند. آمار و اطلاعات نشان می دهد در کشور جمهوری اسلامی ایران حدود ۶۵ درصد تا ۶۸ درصد اقتصاد مبتنی بر بازار پول است. در یک جمله اقتصاد کشور، اقتصاد پول محور است وبستراین اقتصاد، بانک است.در چنین حالتی صرفاً بانکداری اسلامی می تواند این امررا محقق کند، زیرا یکی از مهمترین ویژگی های بانکداری اسلامی تحقق اقتصاد واقعی است. مقام معظم رهبری در سیاست های کلی ۲۴ گانه اقتصاد مقاومتی تا از ظرفیت همه مردم استفاده شود. نظام بانکداری اسلامی می تواند با رویکردعدالت محوری نظام وتوزیع عادلانه منابع این ظرفیت را ایجاد کند تاهمه مشارکت فعال کنند. براین اساس اقتصاد کشور باالهام ازسیاست های اقتصاد مقاومتی، مردمی می شود.

از ویژگی های بانکداری اسلامی، پذیرش ریسک و توزیع عادلانه سود مبتنی بر مشارکت های واقعی است. این رویکردها به ما کمک می کند که مشارکت ها شکل بگیرد و اقتصاد مقاومتی را بتوانیم در کشور معنا کنیم. بنابراین اگر بانک هادر اتخاذ رویکردها، جهت گیری ها و استراتژی های خودشان، هم راستا با سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی حتی به اندازه ظرفیت خودشان عمل کنند، به درستی پازل بزرگ اقتصاد مقاومتی شکل می گیرد و از همین رو در چنین شرایطی است که بانکها، بستر ساز تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی خواهند بود.

بانک مهر اقتصاد در این حوزه اقدامات راهبردی و برجسته ای را انجام داده است.یکی از کلید واژه‌های اقتصاد مقاومتی حمایت از تولید است. ما امروز با مجموعه تولیدی بزرگی که کالاهای داخلی تولید می کند، در جهت ترویج استفاده از کالاهای اساسی و لوازم خانگی توافق کردیم و یک الگوی عملی مناسبی راطراحی و عملیاتی نمودیم بطوریکه هزینه تولید را برای آنها کاهش دادیم، مردم را تشویق و ترغیب کردیم تا با اخذ کارت اعتباری و تسهیلات ارزان قیمت ۱۶ درصدی کالاهای تولید داخل را مصرف کنند تا جریان سازی برای اصلاح الگوی مصرف که از ویژگی های اقتصاد مقاومتی است انجام پذیرد. بدیهی است در اینصورت به جای اینکه منابع بانک دست یک عده محدودی برود و ثروت مختص به افراد خاصی شوددر سطح جامعه و به دست آحاد مردم رفته و توزیع عادلانه منابع هم شکل می گیرد و قدرت مالی آنان را افزایش می دهد که این از ویژگی های اقتصاد مقاومتی است.

ما در مرحله نخست باید به دنبال اجرای بانکداری بدون ربا باشیم و در صورت موفقیت به بانکداری اسلامی دست یابیم. در حال حاضر بنا بر اذعان بسیاری از کارشناسان حوزه بانکی ما با بانکداری اسلامی فاصله بسیاری داریم. با عنایت به این فاصله چطور می توانیم اقتصاد مقاومتی را که بحث امروز جامعه است اجرا کنیم؟

اگر قانون عملیات بانکی بدون ربا با وجود هم نقدهایی که به لحاظ کارکردی بر آن وارد است عملیاتی شود، اثرات بسیاری دارد. مرز شفاف سازی بانکداری متعارف و بانکداری ربوی این است که در گام نخست ربا باید حذف شود. زیبنده حکومت اسلامی نیست که قانونی حدود ۳۰ سال قبل مصوب شود که طبق قانون مقرر بود حداکثر ۵ سال بصورت آزمایشی اجرا شود و بعد به سمت تدوین قانون جامع بانکداری اسلامی بروند، که هنوز اجرایی نشده باشد. نکته دیگر این است که با همین بستر فعلی قانون عملیات بانکی بدون ربا می شود بسیاری از شاخص های مورد نظر بانکداری اسلامی را عملی کرد، مشروط بر این که اراده و عزم جدی برای اجرا وجود داشته باشد.

با این ملاحظات ما در بانک مهر اقتصاد یک تجربه بزرگ حداقل ۱۰ ساله را برای اجرای تمام ابعاد قوانین عملیات بانکداری بدون ربا داریم و معتقدیم می شود در اقتصاد مقاومتی نقش اساسی ایفا کرد. اگر سیستم بانکی کشور در توزیع منابع خود با اعتقاد و هدفمند حرکت کند، نظارت و کنترل سیستمی داشته باشد، هیچ تعارضی با قانون عملیات بانکی بدون ربا ندارد و این مهم می تواند بسترساز اقتصاد مقاومتی باشد.

  چند سالی است که بانک ها و موسسات مالی و اعتباری دغدغه پیاده سازی بانکداری اسلامی را مطرح می کنند و برخی از بانک ها بصورت جدی در این حوزه ورود پیدا کردند. شاید برای برخی این سئوال مطرح باشد که بانکداری اسلامی به واقع دغدغه بانک مهر اقتصاداست یا تلاشی برای تولید یک برند تجاری و کسب اعتماد مردم متدین برای سرمایه گذاری است؟

من به عنوان کسی که همواره دغدغه بانکداری اسلامی را طی ۱۲ سال گذشته داشته ام صادقانه عرض می کنم، بانک مهر اقتصاد با تمام توان در حال برنامه ریزی برای تحقق ارزش ها در سطح جامعه و لایه های گوناگون است و به بانکداری اسلامی با اعتقاد توجه دارد. سیستم بانکی کشور زحمت های زیادی کشیده و در رأسش بانک مرکزی ایران انصافاً کارهای خوبی انجام داده،اما اعتقاد و عزم جدی که بشود بانکداری اسلامی را با همه پیچیدگی هایش اجرایی کرد کمتر وجود داشت.ما در بانک مهر اقتصاد با عشق به میدان آمدیم و با تمام وجود در این راه گام برداشتیم. کارمان یک کار نمایشی نیست. در تدوین راهبردها و اجرای برنامه های این حوزه بسیار هزینه کردیم و زحمت شبانه روزی چندین ساله کشیدیم، بنابراین در یک جمله می توان گفت آنچه در بانک مهر اقتصاد انجام شده تماماً از سر عشق بوده نه نمایش.

 بانک مهر اقتصاد، بانکداری اسلامی را به عنوان هدف کلان در برنامه های خود در نظر گرفته و به نظر می رسد مهمترین هدف بانک مهر اقتصاد تحقق بانکداری اسلامی در این بانک است. چه اقداماتی برای محقق شدن بانکداری اسلامی در این بانک تاکنون انجام گرفته و پیش بینی شما برای تحقق کامل این امر در بانک مهر اقتصاد چیست؟

همانطور که در مقدمه سوال قبلی عرض کردم اولین و مهمترین راهبرد بانک مهر اقتصاد استقرار و توسعه بانکداری اسلامی است. برای این مهم حدودا طی ۱۴ سال گذشته کارهای اصولی انجام گرفته تا قانون عملیات بانکی بدون ربا اجرایی شود. اولین کاری که کردیم براساس یک اقدام علمی و پژوهشی، مدل عملی استقرار بانکداری اسلامی را به عنوان یک عمل کاملاً نوآورانه طراحی کردیم و حدود ۵ سال این مدل در حال اجرا است. ما این مدل و موفقیت های آنرا به با نامه رسمی به مدیران بانکی کشور ارائه کردیم و معتقدیم می تواند معظل سیستم بانکی کشور را در جهت اجرایی شدن قانون عملیات بانکداری بدون ربا حل کند. برای اجرایی شدن این مدل ما در بانک مهر اقتصاد یک برنامه جامع و بلند مدت ۵ ساله تدوین کردیم و پیش بینی ما این بوده که ظرف حداقل ۵ سال این مدل را در بانک اجرایی کنیم. از سال ۱۳۸۹ عملاً اجرایی شدن مدل را شروع کردیم و به دلیل ملاحظات و پیچیدگی هایی که سیستم بانکی کشور دارد با کمی تاخیر و ان شا الله حداکثر تا سال ۱۳۹۵ این قانون را کاملا عملیاتی می کنیم.

– اما جا دارد با رویکرد ترویجی و فرهنگ سازی به برخی از اقدامات بزرگ بانک در ذیل اشاره کنم:

۱- ایجاد ساختار بانکداری اسلامی برای اولین بار در نظام بانکی کشور و استقرار کمیسیون عالی پیاده سازی بانکداری اسلامی.

۲- تدوین نظام جامع آموزش بانکداری اسلامی و ارائهآموزش بمیزان ۳۳۲ هزار نفر ساعت به کارکنان بانک.

۳- برگزاری همایش های تخصصی و کاربردی با نمایندگان ولی فقیه استان ها و علمای اهل سنت برای آسیب شناسی و اتخاذ راهکارها.

۴- طراحی و اجرایی نمودن مرکز پاسخ گویی به سئوالات شرعی کارکنان و مشتریان در حوزه بانکداری اسلامی.

۵- اخذ تاییدیه شرعی تمامی قراردادهای بانکی از دفتر تایید شرعی حوزه نمایندگی ولی فقیه و راه اندازی کمیته مهندسی شرعی قراردادهای بانکی بصورت مشترک با دانشگاه امام صادق(ع).

۶- تدوین و چاپ انواع کتاب بویژه کتاب عقود اسلامی بانکی با تاکید بر نکات کاربردی نحوه اجرای آن در بانک مهر.

۷- مهندسی مالی منابع و مصارف و میزان سود تحقق یافته ۱۲ سال گذشته و پرداخت مبلغ ۲٫۰۴۲ میلیارد ریال مابه‌التفاوت سود علی الحساب و سود قطعی به حدود ۸٫۸۷۲٫۶۲۰ نفر از سپرده گذاران.

۸- برگزاری بیش از ۵۰ نمایشگاه الزامات پیاده سازی بانکداری اسلامی بصورت فیزیکی و مجازی در وزارتخانه ها، سازمانها و مصلاهای سراسر کشور و…

۹- تدوین و اجرای طرح ستاد ویژه هفته بانکداری اسلامی در شهریور ماه هر سال.

یکی از اقداماتی که باید در راستای بانکداری بدون ربا انجام شود، پرداخت ما به التفاوت سود علی الحساب و سود قطعی به سپرده گذاران است، ولی در چند سال اخیر بانک مهر اقتصاد مبلغی را پرداخت نکرده است. دلیل آن را توضیح دهید.

یکی از وظایف بانک های کشور این است که بعد از برگزاری مجامع،که وضعیت سود بانک ها مشخص می شود، حقوق سپرده گذاران و سهامداران را توزیع کند. حقوق سپرده گذاران این است که در بخش سپرده های وکالتی که سپرده های سرمایه گذاری را شامل می شود، بانک ها چه میزان سود علی الحساب به سپرده گذاران(براساس پیش بینی های خودشان) پرداخت کردند و آیا حقوق دیگری دارند یا خیر؟

ما در بانک، براساس عقد وکالت،یک میزان بازدهی از محل فعالیت های اقتصادی را پیش بینی می کنیم و سود علی الحساب را بصورت ماهانه به مشتری پرداخت می کنیم طبق موازین شرع مقدس و مقررات بانک مرکزی پایان دوره مالی باید بعد از بررسی ها اعلام کنیم که سود واقعی بانک چه میزان بوده است. آیا برابر سود علی الحساب و یا کمتر از سود علی الحساب و یا بیشتر از سودی که پرداخت کرده بود است؟ اگر برابر نرخ سود علی الحساب شد بانک هیچ تکلیفی ندارد که دوباره سود بیشتری بپردازد. اگر سود واقعی کمتر باشد،سود مازادی که به مشتریان پرداخت کردیم عملاً از منافع بانک در حق مشتریان صلح می کنیم و حتی از ۵/۲ درصد حق الوکاله بانک می گذریم. فقط حالت سوم می ماند که اگر سود واقعی بیشتر از سود علی الحساب شدو بعبارتی بانک بیش از سود علی الحساب پرداختی، سود کرده باشد آنجا یک تکلیف شرعی دارد که بایستی بعد از انجام دقیق محاسبات مالی،ما به التفاوت سود علی الحساب و سود قطعی را با کسر مبلغ حق الوکاله بانک،به حساب سپرده گذاران واریز کند. بانک مهر اقتصاد طی ۲ سال گذشته پیش بینی دقیق انجام داد و آنچه پیش بینی کرده بود محقق شد. ما پیش بینی می کردیم که تا پایان سال مالی چند درصد سود می کنیم و عملا سودی که تا پایان سال مالی محقق می شود را ماهانه به سپرده گذاران پرداخت کردیم. بنابراین اینطور نبوده که بانک سود مازادی کرده باشد و آنرا به سپرده گذاران پرداخت نکرده باشد.

فلذا در سال های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ براساس محاسباتی که انجام شد، سود علی الحساب پرداخت شده به سپرده گذاران، یا برابر با سود قطعی بود، و یا بیشتر از سود قطعی و امروز سپرده گذاران عزیز بانک هیچ طلبی ندارند. ضمنا در سنوات گذشته و طی دهه ۱۳۸۰ حدود ۲۰۴ میلیارد تومان سود مازاد در میان حدود ۸ میلیون و ۸۷۰ هزار دارنده حساب سپرده سرمایه گذاری توزیع شد.

 درخصوص حمایت از تولیدکنندگان، بانک مهر اقتصاد از کدام تولیدکنندگان در سطح کشور حمایت کرده؟ و در این حوزه چه مبلغی تسهیلات پرداخت شده است؟ و نتایج حاصل از این اقدام چه بوده است؟

به طور کلی بانک در انجام عملیات بانکی دو نوع رویکرد کلان اتخاذ کرده است. رویکرد نخست رویکرد خدماتی مبتنی بر رویکرد کلان نظام در حوزه عدالت محوری است. رویکرد دوم هم اقتصادی است که آن هم برگرفته و الهام گرفته از فرمایشات مقام معظم رهبری در جهت حمایت از اقتصاد و تولید و شکوفا کردن اقتصاد ملی است. در رویکرد نخست بانک بخش قابل توجهی از منابع خود را به صورت تسهیلات خرد و تا سقف دویست میلیون ریال در اختیار همه مردم قرار می دهد که بتوانند در جهت مردمی کردن اقتصاد نقش داشته باشند. و تا امروز حجم منابعی که بانک در رویکرد خدماتی اختصاص داده، حدود ۴۶ درصد از مصارف بانک استکه همه ساله حدود ۸۵۰ هزار نفر از این خدمات بهره مند می گردند و از طرفی در بخش اقتصاد کلان حدود ۵۴ درصد از منابع را نیز به صنعت خودرو، پتروشیمی، صنایع زیرساختی مثل حوزه انرژی وحمل و نقل سوق دادیم و الحمدالله آثار خوبی بهمراه داشته است. بطور مصداقی ما برای اصلاح الگوی مصرف و ایجاد فرهنگ مصرف کالاهای داخلی، به گروه انتخاب (که محصولات اسنوا را تولید می کند) ضمن اینکه برای سرمایه در گردش و توسعه کسب و کار و تولیداتشان تسهیلات گوناگون، پرداخت کردیم همزمان مدلی را هم طراحی کردیم تحت عنوانکارت اعتباری کالای ایرانی که به هر متقاضی در سقف ۵و۱۰ میلیون تومان اعتبار خرید محصولات این شرکت را اختصاص می دهیم که می تواند با کارت اعتباری کالای ایرانی از فروشگاه های گروه انتخاب محصولات اسنوا را با نرخ ۱۶ درصد و اقساط دوساله خریداری کنند. با این کار ما عملاً حدود ۴ درصد قیمت تمام شده تولید محصولات ایرانی را کاهش دادیم و علاوه بر این به حمدالله از سال گذشته که این طرح اجرایی شده قریب ۲۰ هزار نفر از مشتریان را تحت پوشش کارت اعتباری قرار دادیم و البته این فرصت برای همه مردم فراهم است که به شعب بانک مراجعه کنند و با تسهیلات کارت اعتباری کالای ایرانی از مزایای این طرح بهره مند شوند از اینرو امیدواریم که توانسته باشیم در جهت حمایت از تولیدات داخلی و اقتصاد ملی سهم مان را ایفا کرده باشیم.

ما در هفته بانکداری اسلامی قرار داریم که فرصت مناسبی برای دولت مردان فراهم شده تا به این مقوله مهم بپردازند. بانک مهر اقتصاد به عنوان یک بنگاه اقتصادی برای این هفته چه برنامه هایی داشته است؟

یکی از مهمترین وظیفه نظام بانکی کشور در سال جاری حرکت هدفمند در جهت عملی شدن سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است، از طرفی اجرای صحیح بانکداری اسلامی موجب بستر سازی اقتصاد مقاومتی می شود از اینرو براساس مدل عملی استقرار بانکداری اسلامی که در بانک مهر اقتصاد طراحی گردیده، گام های اساسی در درون بانک برای ایجاد ساختار، سازمان، شورای فقهی، کمیته های فنی در جهت تبیین و آموزش مباحث بانکداری اسلامی، سیاستگذاری، برنامه ریزی ایجاد آرمان مشترک در بدنه کارکنان بانک برداشته شده است و طبق مدل مزبور چندین اقدام مختص بیرون بانک است و برای آگاهی مشتریان، آحاد مردم و مسئولین از مباحث بانکداری اسلامی، مستلزم ایجاد مرکز مشاوره فقهی مشتریان و برنامه جامع نهادینه کردن فرهنگ بانکداری اسلامی در سطح می باشد. از این جهت جامعه یکی از طرح های ابتکاری و کاملاً خلاقانه بانک مهر اقتصاد این بوده که به مناسبت هفته بانکداری اسلامی و برای افزایش آگاهی آحاد مردم، مجموعه برنامه هایی را در قالب ستاد هفته بانکداری اسلامی، مثل هفته دفاع مقدس، طراحی کردیم و هر یک روز از روزهای هفته را نام گذاری کردیم و متناسب با هر یک از ایام، برای هر روز برنامه های خاصی را پیش بینی کردیم. قریب به ۴۰ برنامه در این ۷ روز هفته پیش بینی شده که عموماً جنبه ترویجی، آموزشی، اطلاع رسانی برای کارکنان، مشتریان و آحاد مردم دارد. امیدواریم که مدیران محترم نظام بانکی کشور هم با بهره گیری از تجربه خوب بانک مهر اقتصاد، اینگونه طرح های نوآورانهرا در سیستم پولی عملیاتی و توسعه دهند.

 برخی تصور می کنند بانکداری اسلامی یعنی پرداخت وام های قرض الحسنه با نرخ چهار در صد و بانک هایی که تسهیلات با نرخ بالاتر پرداخت می کنند در واقع یک کار غیرشرعی و ربوی انجام می دهند و حتما برخی فراتر می روند و می گویند بانک های غربی وام هایی را با بهره ۲ درصد می دهند و در واقع خیلی اسلامی تر از ما عمل می کنند. این تفاوت ها و تمایزی که وجود دارد را تشریح کنید و بفرمائید چه تفاوت هایی در این موضوع وجود دارد؟

این برداشت ناصحیح از کارکردهای بانکداری اسلامی است چرا که آنهمه ویژگی ها و کارکردهای اقتصاد اسلامی، صرفاً با منابع اندک قرض الحسنه که آن هم برگرفته از منابع قرضی مردم هست محقق نمی شود.ازدیدگاه اسلام در بحث قرض الحسنه نرخ سود مطرح نیست بلکه میزان مزد کار مطرح می باشد. اگر مزد کار در نظام بانکی کشور، که اکنون ۴ درصد است، حتی۲ درصد گرفته شود اما مشروط به یک شرطی شده باشد، اسلام این را زیاده بر قرض می داند و ربوی است.

از منظر اسلام سود یک امر کاملاً مباح و مورد تاکید برای توسعه زیرساخت های کشور اسلامی است اسلام به دنبال این است که این سبک کارها علاوه بر قرض و انفاق در جامعه رونق داشته باشد بنابراین معاملات انواع عقود اسلامی مانند مشارکت، مضاربه، فروش اقساط، جعاله و سلف، در اسلام تعریف شده است و این ها مواردی نیست که نظام بانکی خودشان تعریف کرده باشند ازاینرو است که اگر در قالب عقدی از عقود اسلامی، معامله واقعی انجام شود و سود متعارف گرفته شود کاملاً شرعی است. حالا می خواهد آن سود ۱۵ درصد باشد یا ۲۵ درصد یا حتی بیشتر،البته اسلام تاکید دارد که نکند نرخ سود آنچنان زیاد باشد که بر طرف دیگر معامله اجحاف شده باشد که این مطلب در جای خود یک گناه محسوب می شود. پس میزان نرخ سود در معاملات باعث نمی شود که یک معامله، غیرشرعی اطلاق شود.

  بانک مهر اقتصاد علی رغم تسهیلاتی که در حوزه بانکداری اسلامی پرداخت کرده به طور مشخص قرض الحسنه چه میزان وام پرداخت کرده است؟

همانگونه که مطلع اید طبق ضوابط بانک مرکزی، بانک ها باید تا حدود ۹۰ درصد ازمنابع قرض الحسنه را وام قرض الحسنه پرداخت نمایند، لذا هرچه که مردم منابع قرض الحسنه شان را بیشتر در اختیار بانک ها بگذارند، قدرت بانک ها برای پرداخت وام های قرض الحسنه بیشتر می گردد. براساس این ضابطه، بانک مهر اقتصاد تا امروز موفق شد ۱۰۰ درصد منابع قرص الحسنه را به سپرده گذاران و آحاد مشتریان نیازمند وام قرض الحسنه پرداخت نماید. این یکی از افتخارات بزرگ بانک مهر اقتصاد است که با رویکرد تقویت سنت زیبای قرض، حتی بالاتر از ضوابط بانک مرکزی وام قرض الحسنه پرداخت نمود. ازاینرو به حمدالله تا امروز قریب به ۴۷ هزار میلیارد ریال وام قرض الحسنه به سه میلیون و دویست و هشتاد و پنج هزار متقاضی پرداخت شده است. ضمنا بانک مهر اقتصاد توفیق داشت طی این مدت حدود ۶۱۰ هزار میلیارد ریال وام و تسهیلات را به ۱۰ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از افراد و مشتریان پرداخت کند.

 حرف آخر

شواهد حاکی ازاینست که مراجع، مقام معظم رهبری، علما و احاد مردم متدین دغدغه اجرای موازین شرع در حوزه بانکداری اسلامی را دارند و از طرفی این بستر آنقدر با اهمیت است که می تواند بسترساز اقتصاد مقاومتی باشد، لذا نیازمند عزم و اراده همگانی شامل مدیران و کارکنان لایه های گوناگون و مسئولین ارشد نظام بانکی، مسئولین اقتصادی کشور، دولتمردان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، دستگاه قضایی کشور، حوزه های علمیّه، مراکز فرهنگی، صدا و سیما می باشد تا با رویکرد تبیینی و ترویجی، موجبات پیاده سازی بانکداری اسلامی در کشور فراهم شود. فلذا اگر امروزه ضعفی در پیاده سازی بانکداری اسلامی وجود دارد فقط مختص سیستم بانکی، مدیران و کارکنان بانکی نیست، بلکه همه مسئولیت دارند. بنابراین خواهش حقیراین است که همگان احساس تکلیف کنند تا بانکداری اسلامی با ابعاد وسیع آن در کشور عملیاتی شود زیرا معتقدیم بانکداری اسلامی موجب تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، توسعه رزق حلال و رونق کسب و کار در کشور خواهد شد و حتما این اقدام راهبردی بستر ظهور امام زمان (عج) را فراهم خواهد کرد. ان شا الله.