اقتصادتهران: ساماندهی محله پامنار به عنوان یکی از محلههای قدیمی شهر تهران که قدمتی به اندازه پایتخت شدن«طهران» دارد؛ اتفاق تاثیرگذاری است که این روزها در قلب تهران قدیم روی داده است. به رغم آنکه در برخی از رسانهها و شبکههای اجتماعی فیلمهایی از اعتراضات کسبه این محل نسبت به سنگفرش شدن خیابان پامنار دیده میشود؛ اما آن روی سکه این اعتراضات چیز دیگری است چرا که اصناف مستقر در این راسته از ساماندهی خیابان پامنار و مهمتر از همه دو طرفه شدن آن راضی هستند.
به گزارش روابط عمومی شهرداری منطقه ۱۲ تهران، تاریخنگاران زمان شکلگیری محله پامنار را همزمان با اهمیت پیدا کردن تهران به عنوان یک شهر و پایتخت میدانند، چرا که برابر اسناد تاریخی، محله پامنار یکی از از نخستین محلههای تهران قدیم بوده که تاریخی به اندازه تاریخ تهران دارد.
هر چند این روزها در این محله قدیمی صنف فلزات سنگین و پلاستیک فروشها کسب و کاری راه انداختهاند و این محله از حال و هوای قدیمی و سکونتگاهی خود کمی فاصله گرفته؛ اما در کوچه پس کوچههای این محله تاریخی هنوز میتوان ردپاهایی از معماری دوران صفویه تا پهلوی دوم را دید. مورخان تهران بر این باورند که پامنار یکی از محلههای تاثیرگذار از نظر اجتماعی، سیاسی و حتی فرهنگی در دورههای گذشته بوده و در پایتخت شدن تهران نقش دارد.
یکی از ویژگیهای محله پامنار از گذشته تا به امروز قرار گرفتن«باراندازها» در این محله به عنوان یک قطب اقتصادی در تهران قدیم است. هنوز هم باراندازهای پامنار برای بازاریان و کسبه معروف است و برای حمل کالا و بار از این باراندازها استفاده میشود.
در گذشته بارانداز پامنار پایگاه امنی بود تا تاجران و بازرگانانی که از لواسانات و دماوند گرفته تا استانهای همجوار مانند مازندران و گیلان برای انجام معاملات خود به تهران میآمدند؛ مدتی را نیز در کاروانسراهای پامنار بگذرانند.
اما در کنار تاثیرات اقتصادی این محله تاریخی، وجود عمارتهای قدیمی و میراثی که از گذشته در این محله به یادگار مانده، نشان میدهد همزمان با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، این محله به یکی از محلههای سکونت خاندان سلطنتی و دربار تبدیل و به همین دلیل نیز خانههای زیبایی در هزارتوهای آن ساخته شد.
درست نوروز سال ۱۲۰۰ هجری شمسی بود که آغامحمدخان قاجار ، تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و از همان زمان نیز اهمیت محله پامنار بیشتر شد چرا که مرکزیت سیاسی، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی پایتخت و به نوعی ایران را به دست آورد.
محله پامنار اما در دوره مشروطه در تحولات سیاسی کشور نیز بیتاثیر نبوده است. از محله پامنار بود که فریادهای صنعتی شدن نفت توسط مرحوم آیتالله کاشانی و مصدق به دربار رسید.
اگر بخواهیم مروری بر اتفاقات و وقایع مهم اجتماعی و فرهنگی در این محله داشته باشیم ؛ پامنار در دورههای مختلف بستراتفاقات زیادی بوده است به عنوان مثال اولین خط تلفن که در سال ۱۳۰۲ در تهران کشیده شده، در محله پامنار بود. از دیگر اتفاقات و رویدارهای تاثیرگذار میتوان به تأسیس مدرسه دارالفنون توسط امیرکبیر و فرستادن اولین بالن به هوا در ایران در این محله از فراز این مدرسه در زمان ناصر الدین شاه اشاره کرد.
به دلیل رفت و آمدهای زیادی که تاجران داشتند؛ کاروان سراهای متعددی در این محله ایجاد شد اما به مرور زمان این کاروانسراها تخریب و به پاساژ تبدیل شد.
مورخان مهمترین تحول تأثیرگذار محله پامنار را در تغییر کاربری مسکونی این محله به تجاری و اقتصادی میدانند. البته نباید اینگونه تصور کرد که این محله در گذشته تنها مسکونی بوده؛ بلکه پامنار در گذشته به دلیل اهمیت سیاسی؛ بیشتر بازرگانان را به سوی خود جذب کرده است، نباید فراموش کرد که در گذشته محله پامنار «بارانداز» نیز بوده و به مرور زمان مرکزیت اقتصادی این محله شدت بیشتری گرفته و به موازات این اهمیت اقتصادی روزافزون، با ایجاد ترافیک سنگین و آلودگیهای زیست محیطی، صوتی، آلودگی هوا و پایین آمدن امنیت برای سکونت در این منطقه ، افراد ساکن محلی به مرور از محله پامنار مهاجرت کردند.
بازگشت هویت تاریخی به محله پامنار
اگر در نیم قرن اخیر «طهران قدیم» فراموش شد و هویت پایتخت در زیر گرد و غبار تاریخ گم شد؛ اما در یک دهه اخیر شهرداری تهران با اجرای طرحهای توسعهای و این اواخر نیز با اجرای طرح انضباط شهری و روانسازی ترافیکی در بافت تاریخی و هویتی قلب تاریخی تهران؛ سعی در بازگشت حیات به این محدوده را دارد.
اوایل امسال بود که شهرداری منطقه ۱۲ با اجرای طرح مناسبسازی و سنگفرش کردن راستهها و محورهای تاریخی این منطقه باعث شد تا دوباره محلههایی مانند پامنار به هویت تاریخی خود نزدیک شوند.
عابد ملکی شهردار منطقه ۱۲ درباره وضعیت کنونی محله پامنار بعد از سنگفرش شدن این راسته اقتصادی گفت: مهمترین هدف شهرداری منطقه در مناسب سازی معابر و پیادهراههای مهم و تاثیرگذار این محدوده روانسازی ترافیکی و بازگشت هویت و آرامش به محله هاست.
هر چند سنگفرش شدن خیابان پامنار در ابتدا به مذاق عدهای خوش نیامد اما آنطور که علی محمد سعادتی، قائم مقام شهردار منطقه ۱۲ عنوان میکند؛ اکنون یکی از مطالبات شهروندان ساکن در محلههای قدیمی همجوارتر امامزاده یحیی و یا پامنار، سنگفرش شدن معابر و محلههاست.
اما سوال اینجاست که دلیل برخی از اعتراضات نسبت به بهبود وضعیت محله پامنار چه بود؟ شهردار منطقه ۱۲ در این باره بیان کرد: با سنگفرش شدن خیابان پامنار عبور و مرور در این محله تغییر نکرده و محدودیتی ایجاد نشده است. از سوی دیگر در جلسهای که با اتحادیه دو صنف فلزات سنگین و پلاستیک فروشها با حضور مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران داشتیم؛ از آنها خواستیم تا به مشکلاتی که بعد از اجرای این طرح در محله ایجاد شده اشاره کنند. نکته جالب این بود که تمامی اصناف و کسبه شاغل در این راسته از سنگفرش شدن خیابان و به ویژه دو طرفه شدن آن راضی بودند. تنها نکرانی کسبه این محله حمل بار توسط وانتیها بود که اکنون در باراندازهای پامنار این امکان برای آنها وجود دارد.
زندگی و کار همچنان مانند گذشته در محله پامنار ادامه دارد و بدون تغییر، کسبه این راسته ی اقتصادی فعالیت روزانه خود را انجام میدهند. اما آنها میدانند که انتقال انبار کالا و محصولات خود به خارج از منطقه ۱۲ و در مجموع انتقال صنف خود به جایی در خارج از تهران طرحی است که به زودی اجرا میشود.
شهردار منطقه ۱۲ درباره توافقاتی که با روسای دو اتحادیه صنف فلزات سنگین و پلاستیک فروشها در مورد انتقال این اصناف به خارج از تهران شده است؛ توضیح میدهد: در جلساتی که با این دو اتحادیه داشتیم دلایل انتقال این اصناف به خارج از منطقه ۱۲ را توضیح دادیم و آنها نیز بدون کوچکترین مشکلی پذیرفتند و اکنون به دنبال جانمایی زمینی مناسب برای انتقال این دو صنف به خارج از منطقه هستیم. کسبه می دانند که بعد از این انتقال آنها میتوانند مغازهها و املاک تجاری خود را همچنان داشته باشند و به عنوان دفتر کار و یا مکانی برای راهاندازی شغل دیگری متناسب با این محله استفاده کنند.
کسبه پامنار از وضعیت کنونی پامنار راضی هستند اما تنها قشری که ناراضی از سنگفرش شدن محله پامنار هستند؛ پیکهای موتوری و وانتبارهایی هستند که در گذشته به راحتی در این محله میچرخیدند تا مشتریان خود را برای حمل کالا و بار پیدا کنند، این در حالی است که شهرداری منطقه با ارائه طرح ساماندهی حمل بار و کالا در منطقه بازار به ویژه پامنار این مشکل را برای کسبه حل کرده است ، کسبه خیابان ۱۵ خرداد نیز در ساعاتی از روز در مدت زمان معینی میتوانند اقدام به حمل بار و کالای خود در محدوده سنگفرش شده، کنند.
شهردار منطقه ۱۲ در این باره یادآور شد: البته بخشی از اعتراضهایی که کسبه بازار دارند ، این است که با توجه به تعیین باراندازهایی برای حمل بار و کالا در محدوده بازار، باربرهای چرخی قیمتهای متفاوتی را برای حمل کالا و بار میگیرند ، همچنین وانتبارهای متفرقه نیز قیمتهای خاص خود را دارند که این مشکل با همکاری معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران در حال رفع شدن است چرا که با اجرای طرح ساماندهی حمل بار و کالا در این منطقه و با هماهنگیهایی که با اتحادیه وانتبارها انجام شده، هزینه حمل کالا و بار تعیین شده است و وانتبارها باید از این تعرفه استفاده کنند.
عابد ملکی درباره باربرهای چرخی نیز بیان کرد: در حال حاضر درراسته خیابان ۱۵ خرداد چرخ دستیها زیر نظر هیات امنای بازار اداره می شوند و تعرفه حمل بار توسط این باربرها نیز توسط هیات امنا تعیین شده و نباید از این نرخ تخطی شود.
این روزها محله پامنار دیدن دارد، زمانی که روی سنگفرشهای این محله در لابهلای حجرههای فلزات سنگین و پلاستیک فروشها قدم برمیدارید؛ میتوانید بدون مزاحمت موتور سیکلتها و وانتبارهایی که برای حمل بار عجله داشتند؛ رد تاریخ را از چهره غبار گرفته پامنار ببینید.
پامنار میخواهد دوباره به سالهای رونق و تاثیرگذاری خود برگردد. حتما سری به این محله بزنید.